Ja pamiętam, a co młodzi zapamiętają?

Pamiętam klimat czasów, kiedy "Solidarność" walczyła o wolność. Pamiętam, jak ludzie maszerowali ulicami, śpiewając hymn narodowy, machając biało-czerwonymi flagami, domagając się demokracji i praw człowieka. Pamiętam, jak milicja i wojsko próbowały stłumić protesty, używając pałek, gazu łzawiącego, armatek wodnych, a nawet broni palnej. Pamiętam, jak w nocy wprowadzono stan wojenny, jak zniknęły telefony, prasa, radio, telewizja, jak zaczęły się aresztowania, internowania, procesy. Pamiętam, jak ludzie nie poddawali się, jak tworzyli podziemne struktury, wydawali niezależne pisma, organizowali strajki, modlitwy, manifestacje. Pamiętam, jak w końcu udało się osiągnąć porozumienie, jak powstał pierwszy niekomunistyczny rząd, jak upadł mur berliński, jak Polska odzyskała suwerenność.

> "Nie ma wolności bez Solidarności" - hasło z transparentu

>

> "Mury runą, runą, runą, i pogrzebią stary świat" - Jacek Kaczmarski, "Mury"

Pamiętam klimat w ZSRR - byłem osobiście indoktrynowany. Pamiętam, jak uczyli nas w szkole, że żyjemy w najlepszym kraju na świecie, że jesteśmy szczęśliwi i wolni, że nasz system jest sprawiedliwy i doskonały, że nasz przywódca jest mądry i dobry, że nasz sojusz jest silny i niepokonany. Pamiętam, jak musieliśmy recytować wiersze o Leninie, Stalinie, Breżniewie, jak musieliśmy nosić czerwone chusty i pionierskie mundurki, jak musieliśmy brać udział w pochodach i defiladach, oklaskując i wiwatując na cześć partii i armii. Pamiętam, jak nie wolno nam było czytać, słuchać, oglądać tego, co chcieliśmy, jak nie wolno nam było mówić, myśleć, krytykować tego, co widzieliśmy, jak nie wolno nam było podróżować, poznawać, marzyć o tym, co było poza naszymi granicami. Pamiętam, jak żyliśmy w strachu, biedzie, izolacji.

> "Wiem, że nie wolno mi wierzyć w nic" - Czesław Niemen, "Dziwny jest ten świat"

>

> "Nie pytaj o Polskę, ona jest gdzieś tam, gdzie niebo się odbija w kałuży krwi" - Obywatel G.C., "Nie pytaj o Polskę"

Pamiętam pochody pierwszomajowe. Pamiętam, jak wychodziliśmy na ulice, niosąc transparenty, plakaty, banery, z hasłami, sloganami, żądaniami. Pamiętam, jak domagaliśmy się lepszych warunków pracy, wyższych płac, krótszego czasu pracy, dłuższego urlopu, lepszej opieki zdrowotnej, edukacji, kultury. Pamiętam, jak wyrażaliśmy naszą solidarność z innymi robotnikami, studentami, chłopami, nauczycielami, lekarzami, artystami, z naszego kraju i z całego świata. Pamiętam, jak świętowaliśmy nasze święto, naszą godność, naszą siłę.

> "Pracuj, pracuj, pracuj, aż do śmierci, a potem niech cię diabli wezmą" - Dezerter, "Ku przyszłości"

>

> "Solidarni, solidarni, solidarni z całym światem" - Przemysław Gintrowski, "Solidarni"

A co ci młodzi będą pamiętać po latach? [jeśli przeżyją zbliżającą się wojnę] Będą pamiętać klimat czasów, kiedy świat stał na krawędzi zagłady. Będą pamiętać, jak rosły napięcia, konflikty, zagrożenia, jak narastały nienawiść, przemoc, terroryzm, jak zwiększały się ubóstwo, nierówność, wykluczenie, jak zmieniały się klimat, środowisko, ekosystem. Będą pamiętać, jak ludzie tracili nadzieję, wiarę, sens, jak ludzie cierpieli, umierali, zabijali. Będą pamiętać, jak żyli w lęku, smutku, rozpaczy.

> "To jest wojna, to jest wojna, to jest wojna, to jest wojna, to jest wojna" - Kazik, "To jest wojna"

>

> "Nie ma nas, nie ma nas, nie ma nas, nie ma nas, nie ma nas, nie ma nas, nie ma nas" - Hey, "Nie ma nas"

Albo będą pamiętać klimat czasów, kiedy świat odzyskał rozum. Będą pamiętać, jak ludzie zrozumieli, że muszą działać, współpracować, dialogować, jak ludzie zaczęli szukać rozwiązań, kompromisów, porozumień, jak ludzie zaczęli budować pokój, bezpieczeństwo, sprawiedliwość, jak ludzie zaczęli dbać o klimat, środowisko, ekosystem. Będą pamiętać, jak ludzie odzyskali nadzieję, wiarę, sens, jak ludzie pomagali, leczyli, ratowali. Będą pamiętać, jak żyli w radości, miłości, szczęściu.

> "Może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, możeMoże wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wreszcie, może wresz