Pierścień biskupa

Rodzice Janka nie byli dobrymi obywatelami, bo mieli gospodarstwo rolne w czasach, gdy indywidualni rolnicy byli be. Do tego jeszcze zachciało im się kształcić dzieci. Marzeniem jego mamy było, żeby któraś z pociech została lekarzem, a przynajmniej aptekarzem i żeby na starość zapewniła jej porządną opiekę medyczną. Nic z tego nie wyszło, bo wszystkie dzieci miały zdolności techniczne. Uczyć się jednak chciały i rodzice musieli ciężko pracować, żeby im to umożliwić.

Może i dlatego nie byli też dobrymi parafianami. Chodzili do kościoła w niedziele i święta, dawali pieniądze na tacę, przyjmowali księdza po kolędzie i tylko tyle. Nigdy nie przyszło im nawet do głowy, żeby któreś z dzieci wykierować na osobę duchowną.

Rodzicom nie, ale ciotce tak. Była to stara panna, mieszkająca w tym samym domu, która wszystkie wolne chwile spędzała w kościele. W tamtym czasie starsze rodzeństwo Janka chodziło już do szkół w innej miejscowości, a w domu został tylko on. Zapracowani rodzice często zostawiali go pod opieką ciotki. Bawił się wtedy w jej pokoju, a ona krzątała się, śpiewając religijne pieśni.

Śpiewała w koło te same i dzięki temu poznał je od deski do deski. Znała też chyba całą ministranturę i różne śpiewy liturgiczne po łacinie, choć niewiele z nich rozumiała. Tajemnicza łacina bardzo Janka intrygowała i w niedługim czasie też nauczył się tych tekstów. Z taką wiedzą mógłby już zostać ministrantem, czyli wstąpić do elitarnego, według ciotki, klubu porządnych chłopców. Tam pod okiem księdza mógłby umacniać się w wierze i kiedyś zostać kapłanem. Na razie był jeszcze na to za młody, ale ciotka trzymała rękę na pulsie i dbała, by trzymać Janka blisko kościoła i plebanii.

Którejś wiosny przyszła do parafii wiadomość, że niebawem odwiedzi ją biskup. Należało go zatem godnie powitać, a do tego potrzebnych było dwoje dzieci. Oczywiście musiałyby to być grzeczne dzieci z dobrych katolickich rodzin.

Janek nigdy nie rzucał kamieniami w okna, więc mógłby uchodzić za grzecznego, ale jego rodzina na pewno nie była dostatecznie dobra. Toż jego ojciec tylko raz dostąpił zaszczytu niesienia baldachimu podczas procesji na Boże Ciało i to trzymał jeden z tylnych drążków. Ale Janek miał przecież ciotkę, która znała całą załogę plebanii z proboszczem na czele. Nie wiadomo, jak tego dokonała, ale stanęło na tym, że to on i jego szkolna koleżanka będą witali biskupa.

On był drobnej postury, a wybrana dziewczynka była najwyższa i najgrubsza w klasie, więc para z nich była śmieszna. Zadaniem Janka było wyrecytowanie powitalnego wierszyka, a dziewczynki, wręczenie biskupowi kwiatów. Wierszyk, dostarczony z plebanii, opanował szybko, bo był krótki i prosty. Recytował go ciotce wiele razy, aż uznała, że umie go dostatecznie dobrze i może popisać się przed proboszczem.

W wysokie progi plebanii wprowadziła go ciotka, która była tą wizytą bardziej przejęta niż on. Proboszcz przyjął ich na korytarzu, wysłuchał recytacji, pochwalił i pogłaskał chłopca głowie. Egzamin wypadł dobrze, ale Janka bardziej zainteresowała inna rzecz – biały bandaż na księżej głowie.

– Dlaczego ksiądz ma obandażowaną głowę? – zapytał ciotkę po wyjściu z plebanii.

– Bo przewrócił się na schodach – odpowiedziała. – Dzięki Bogu nic mu się nie stało, bo to taki dobry i pobożny ksiądz – dodała z ulgą w głosie i przeżegnała się.

Tego dnia Jankowe wyobrażenie o księdzu, jako o osobie prawie świętej, nieco się zmieniło, bo oto okazało się, że i ksiądz może spaść ze schodów.

Bez względu na proboszczową głowę, przybycie biskupa zbliżało się milowymi krokami. Janek co wieczór powtarzał wierszyk i wbijał sobie do głowy „protokół dyplomatyczny” powitania: on mówi wierszyk, koleżanka wręcza kwiaty, a potem trzeba jeszcze ucałować biskupi pierścień – nie rękę, tylko pierścień. Ten pierścień wydawał się chłopcu najważniejszy i myślał, że gdyby przez pomyłkę go nie pocałował, to całe powitanie byłoby nieważne. No i jaki to byłby wstyd przed biskupem, rodzicami, ciotką, proboszczem z obwiązaną głową i całą parafią.

Dzień biskupiej wizyty był pogodny, ale chłodny, a biskup się spóźniał. Dlatego Janek ubrany w krótkie spodenki marzł niemiłosiernie, stojąc razem z koleżanką w bramie prowadzącej na kościelny dziedziniec. Mimo tego, ciągle pamiętał, że najważniejsze będzie ucałowanie biskupiego pierścienia.

Wreszcie nadjechało wielkie czarne auto, otwarły się drzwi i biskup stanął przed parą zmarzniętych dzieci. Janek wyrecytował wierszyk, koleżanka wręczyła kwiaty i w końcu przed nosem chłopca ukazał się tak oczekiwany pierścień. Ucałował go starannie. Potem biskup klepnął go w policzek i poszedł do kościoła. Tłum parafian runął za nim, potrącając nikomu już niepotrzebne dzieci. Tyle było tego powitania. Janek nawet nie spojrzał w biskupią twarz, a zapamiętał tylko to, że książę Kościoła był gruby i pachniał kadzidłem.

W rok po tej wizycie czekało Janka następne kościelne przeżycie – pierwsza komunia. Przedkomunijne nauki przebrnął bez trudności, tym bardziej, że ciotka na bieżąco kontrolowała jego postępy. Przy okazji wbijała mu do głowy, że to będzie wielkie wydarzenie w jego życiu i że w tym dniu musi być bardzo grzeczny. Ten obowiązek bycia grzecznym spowodował, że Janek bał się pierwszej komunii jak nigdy niczego dotąd.

Ów wielki dzień był gorący. Janek ubrany w nowiutkie ubranko, siedział wraz z innymi „komunistami” w pierwszym rzędzie ławek, starając się być grzecznym. Najchętniej nie drgnąłby wcale, ale trzymana przez niego świeca, na to nie pozwalała. Rozmiękła bowiem i ciągle się wyginała.

– Uważaj – szepnął mu do ucha, siedzący obok Zbyszek. – Kapie ci na buty.

– O rany! – przestraszył się Janek i wyprostował świecę, która za chwilę przegięła się w przeciwną stronę.

– Teraz kapie na moje – poskarżył się Zbyszek i Janek znów ją wyprostował.

Zmagania ze świecą skupiały uwagę chłopca tak dalece, że nawet klęcząc już przy balaskach, myślał tylko o niej.

W końcu msza dobiegła końca i dzieci mogły opuścić duszny kościół. W ogrodzie koło plebanii czekał na nie poczęstunek w postaci ciasta z kruszonką i kompotu z rabarbaru. Było to chyba najlepsze ciasto i kompot w Jankowym życiu, bo od poprzedniego wieczoru, zgodnie z obowiązującymi wtedy kościelnymi przepisami, nie miał nic w ustach.

Po śniadaniu i pamiątkowych zdjęciach Janek, idąc w otoczeniu rodziny do domu, usłyszał rozmowę ciotki z matką:

– Ty tam byłaś bliżej i lepiej widziałaś. Jak Janek wyglądał? Dobrze? – pytała matka.

– Dobrze i modlił się ładnie, tylko ten Zbyszek obok niego ciągle go zaczepiał – odpowiedziała ciotka. – To jest niedobry chłopak i Janek nie powinien się z nim kolegować.

W domu było sporo gości, którzy zaraz zasiedli do stołu. Janek siadł razem z nimi, ale nawet jego ulubiona pierś z kurczaka w sosie koperkowym mu nie smakowała, bo przecież musiał być grzeczny. Siedział prościutko, uważał by sos nie poplamił mu ubrania i tęsknie spoglądał przez okno na chłopaków z sąsiedztwa, grających w piłkę. Dopiero późnym popołudniem odważył się poprosić matkę o pozwolenie wyjścia na dwór.

– Możesz iść – odpowiedziała. – Tylko nie zabrudź ubrania i bądź grzeczny.

Wyskoczył jak strzała, pobiegł do grających w piłkę i nareszcie mógł się pochwalić zegarkiem, który dostał w prezencie. Do wieczora jakoś udało mu się nie pobrudzić ubrania, ani nic nie zbroić i w końcu ten wielki dzień dobiegł końca.

Po pierwszej komunii Janek mógłby już zostać ministrantem, ale bardziej interesowały go zabawy w podchody w ruinach starego kościoła, niż klęczenie godzinami przed ołtarzem w nowym. Rodzice też nie przymuszali go do służby do mszy, bo woleli, żeby się uczył i pomagał im w pracy, niż ciągle chodził do odległego o trzy kilometry kościoła.

Ministrantem nie został, ale ciotka i tak nie zrezygnowała ze swoich planów. Na okiennym parapecie swojego pokoju zbudowała miniaturowy ołtarz, przy którym chłopiec czasem bawił się w odprawianie mszy. Klepał bezmyślnie urywki mszalnych tekstów, przyklękając i „błogosławiąc” ciotkę i jej pokój. Było to czystej wody świętokradztwo, ale on wtedy tego nie wiedział, a ciotka była szczęśliwa, widząc w jego zabawie namacalny dowód powołania kapłańskiego.

Mijały lata, a Janek, mimo usilnych starań ciotki, do kapłaństwa się nie garnął. Jak każdy w jego rodzinie chodził do kościoła i na tym jego katolicyzm się kończył. Zamiast do niższego seminarium duchownego, poszedł do normalnego technikum. Uczył się dobrze, próbował też grać na trąbce i ciotka wiedziała już, że z jej planów nic nie wyjdzie.

Aż któregoś dnia jej nadzieje odżyły. Ksiądz katecheta namówił bowiem Janka, żeby w majowe południa grał z kościelnej wieży Apel Jasnogórski. Chłopak się zgodził. Na początku trochę fałszował, ale pod koniec miesiąca grał już bezbłędnie. Ciotka była w siódmym niebie i, choćby nie wiadomo co robiła, o dwunastej słuchała Jankowego grania. W maju następnego roku Janek zdawał maturę, ale znajdował też czas na południowe trąbienie z wieży.

– Niech gra, niech gra – mówiła zadowolona ciotka do swoich koleżanek z kościelnej ławy. – A nuż jeszcze dostąpi powołania od Boga i pójdzie na księdza.

Jesienią Janek dostąpił powołania… do wojska, gdzie na którymś apelu dowódca zapytał:

– Gra tu może który na trąbce albo na klarnecie?

Janek wystąpił i już za kilka dni meldował się do służby w garnizonowej orkiestrze.

– Podobno grasz na trąbce? – zapytał przyjmujący go kapelmistrz. – No to masz tu instrument i zagraj coś.

Janek zagrał gamę.

– Jaja se robisz! – ryknął oficer.

Janek spocił się ze strachu i próbował zagrać „Hey Jude” Beatlesów.

– Synku! Nie wysilaj się i zagraj, co umiesz najlepiej – powiedział oficer i Janek zagrał… Apel Jasnogórski.

– Noż kurwa! Organistę mi tu przysłali! – fuknął oficer. – Wypierdalaj na salę, a od jutra tak cię pogonię, że przez sen będziesz grał!

I tak zaczęła się dla Janka nowa służba. Chociaż przezywano go „organista” i musiał ćwiczyć więcej niż inni orkiestranci, to ją polubił. Nagrodą za tygodnie ćwiczeń gry na trąbce i musztry paradnej były dla niego publiczne występy. Gdy galowo umundurowana orkiestra maszerowała ulicami, Janek kątem oka widział uśmiechy i zalotne spojrzenia dziewczyn stojących na chodnikach. Zazdrościł wtedy tamburmajorowi wywijającemu buławą i doboszowi z wielkim bębnem, bo wiedział, że dziewczyny patrzyły przede wszystkim na nich. Miał jednak nadzieję, że niektóre z nich spoglądały też na blond trębacza maszerującego w czwartym szeregu.

Lubił również grać podczas wizyt różnych ważnych gości. Widział ich wtedy z bliska, dreptających w takt marszowej muzyki i nieudolnie starających się sprostać regułom ceremoniału wojskowego.

Krótko po powrocie Janka do cywila jego ciotka ciężko zachorowała. Siostrzeniec odwiedzał ją w szpitalu i któregoś dnia usłyszał:

– Jasiu, chciałabym, żeby na moim pogrzebie zagrała orkiestra.

– No, co ty ciociu mówisz? – odpowiedział. – Jeszcze ci daleko do śmierci. Jeszcze na moim weselu zatańczysz.

– Ja to bym wolała być na twojej prymicji, ale Pan Bóg nie dał – odpowiedziała chora ze łzami w oczach.

Niedługo potem ciotka zmarła. W dniu jej pogrzebu zjechała się cała rodzina i w tym rozgardiaszu nikt nie zauważył, że Janek poszedł do kościoła z jakimś pudełkiem pod pachą. Gdy po mszy kondukt wyruszył na cmentarz, Janek jak przed laty wszedł na kościelną wieżę i na pożegnanie zagrał ciotce Apel Jasnogórski.