1 listopada Święto Wszystkich Świętych

1 listopada Święto Wszystkich Świętych

 

Uroczystość Wszystkich Świętych (łac. Sollemnitas Omnium Sanctorum) – w Kościołach łacińskich uroczystość ku czci wszystkich chrześcijan, którzy osiągnęli stan zbawienia i przebywają w niebie, przypadająca corocznie na dzień 1 listopada, treściowo połączona z następującym po niej obchodem liturgicznym Dnia Zadusznego. W doktrynie Kościoła katolickiego jest wyrazem wiary w obcowanie świętych i powszechne powołanie do świętości.

 

Historia tego święta sięga korzeniami do wczesnego średniowiecza, choć jak podają niektóre źródła, nawiązano tu do dawnego zwyczaju, występującego u Anglosasów i Franków. Liczne bowiem świadectwa z VII/VIII/IX wieku przekazują, że w Anglii i państwie Franków obchodzono 1 listopada uroczystość zwaną sollemnitas sanctissima. W związku z tym uważa się, że Wszystkich Świętych jest nawiązaniem do obchodów organizowanych przez Germanów oraz Celtów, którzy organizowali jesienią uroczystości ku czci zmarłych zwane Samhain. Niektórzy uczeni wiążą Wszystkich Świętych z obrzędowością celtycką, ponieważ rok kalendarzowy i obrzędowy Celtów rozpoczynał się w listopadzie.

 

Tak mniej więcej od IV wieku rozpowszechniła się tradycja przenoszenia całych relikwii świętych lub ich części, w inne miejsca, czyli np. do kościołów które takich relikwii nie posiadały. Ten akt miał pokazać, że święci są własnością całego Kościoła, wszystkich wiernych.

W 610 roku papież Bonifacy IV otrzymał od cesarza starożytną świątynię pogańską Panteon. Postanowił ją wyremontować, częściowo przebudować. Kiedy to się stało, na miejscu dawnej świątyni powstał kościół pod wezwaniem Matki Bożej Męczenników. Papież kazał złożyć tam liczne relikwie, które mogli oglądać wierni. Na pamiątkę tego wydarzenia wyznaczono dzień 13 maja jako święto w którym oddawano cześć wszystkim zmarłym męczennikom.

Tak więc na początku to maj był miesiącem poświęconym wszystkim świętym. Czyli możemy powiedzieć, że święto było obchodzone w okresie Wielkanocy. Jednak jeszcze za czasów rzymskich data była ustalana dość swobodnie w różnych prowincjach rzymskich.

Uważa się, że uroczystość Wszystkich Świętych wywodzi się ze wspominania w jednym, wybranym dniu, wszystkich męczenników chrześcijańskich.

Przykładowo według kalendarza z Nikomedii z IV wieku, przypadało ono na pierwszy piątek po Wielkanocy. Ten termin przyjął w V wieku Kościół perski, zachował się on współcześnie w kalendarzu Kościoła chaldejskiego.

Ogólnie rzecz biorąc można założyć, że aż do VIII wieku święto obchodzono w maju. Dopiero

Papież Grzegorz III w 731 przeniósł tę uroczystość z 13 maja na dzień 1 listopada. Powody były różna, ale jednym z najważniejszych był prawdopodobnie problem z wyżywieniem rzesz pielgrzymów przybywających do Rzymu na wiosnę. Co prawda tu i ówdzie obchodzono ten dzień w maju, ale już coraz częściej zgodnie z papieskim rozporządzeniem zmieniano na 1 listopada.

Jednak są i takie źródła, które podają, że w VII wieku, obchody ku czci wszystkich świętych przeniesiono na święto ku czci apostołów Piotra i Pawła, 28 czerwca, lub dzień następny po tym święcie. Czyli wygląda na to, że ów święto obchodzono we wczesnym średniowieczu zarówno w maju, czerwcu, jak i w listopadzie.

Na początku IX wieku Grzegorz IV rozporządził, aby odtąd 1 listopada był dniem poświęconym pamięci nie tylko męczenników, ale wszystkich świętych Kościoła katolickiego. Jednocześnie na prośbę cesarza Ludwika Pobożnego rozszerzono to święto na cały Kościół. Z tego powodu możemy założyć, że właśnie od tego wieku obchodzimy święto męczenników 1 listopada.

W roku 935 papież Jan XI wyznaczył na 1 listopada osobne święto ku czci Wszystkich Świętych, które miało obowiązywać w całym Kościele. Wprowadził też wigilię tego święta. W roku 1475 papież Sykstus IV ustanowił w dniu 1 listopada obowiązkową dla wszystkich wiernych uroczystość i dołączył do niej oktawę obchodów. Wigilia i oktawa zostały zniesione w roku 1955 przez papieża Piusa XII.

 

Następnego dnia po Wszystkich Świętych w Dzień Zaduszny (2 listopada) obchodzony jest dzień wspominania zmarłych (w Polsce zwany Zaduszkami). Dla katolików łacińskich i wielu innych chrześcijan zachodnich jest to dzień modlitw za wszystkich wierzących w Chrystusa, którzy odeszli

i teraz oczekują na wskrzeszenie.

 

Obchody liturgiczne Wszystkich Świętych obejmują oficjum oraz uroczystą mszę. Sposoby odmawiania oficjum i odprawiania mszy były w średniowieczu zróżnicowane lokalnie, z tego powodu, że Stolica Apostolska nie wprowadziła jednolitego formularza dla uroczystości 1 listopada.

Wszystkie ryty opierały teksty liturgiczne na rozdziale siódmym Apokalipsy św. Jana:

„Potem ujrzałem: a oto wielki tłum, którego nie mógł nikt policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków, stojący przed tronem i przed Barankiem. Odziani są w białe szaty, a w ręku ich palmy. I głosem donośnym tak wołają: Zbawienie u Boga naszego, Zasiadającego na tronie i u Baranka». A wszyscy aniołowie stanęli wokół tronu i Starców, i czworga Zwierząt, i na oblicza swe padli przed tronem, i pokłon oddali Bogu, mówiąc: «Amen. Błogosławieństwo i chwała, i mądrość, i dziękczynienie, i cześć, i moc, i potęga Bogu naszemu na wieki wieków! Amen”

 

Dopiero obradujący w XVI wieku sobór trydencki wydał jednolity, obowiązujący w Kościele formularz i polecił stosować na całym świecie.

 

Średniowieczne warianty oficjum zawierały psalmy wskazujące na powszechne powołanie ludzi do świętości. Współcześnie zachowano trzy najbardziej znane średniowieczne hymny – „Christe caelorum habitater alme” w godzinie czytań, „Iesu, salvator saeculi” w jutrzni oraz „Christe, redemtor omnium, conserva w nieszporach”.

 

Formularz trydencki zachował, z różnych średniowiecznych rytów, introit Gaudeamus, kolektę Omnipotens sempiterne Deus, czytanie siódmego rozdziału Apokalipsy, graduał Timete Dominum, offertorium Iustorum animae, modlitwę nad darami Munera tibi, antyfonę Beati mundi corde oraz modlitwę po komunii Da, quesumus, Domine. Po soborze watykańskim II zmieniono tekst czytania, modlitw nad darami i po komunii, a także wprowadzono specjalną prefację oraz uroczystą formułę błogosławieństwa.

 

W święto Wszystkich Świętych, a także następnego dnia (Dzień Zaduszny, 2 listopada) Polacy odwiedzają cmentarze, aby ozdobić groby swoich bliskich kwiatami i zapalić znicze. (Dzień Zaduszny, zwany też Zaduszkami, dla katolików łacińskich i wielu innych chrześcijan, to dzień modlitw za wszystkich wiernych zmarłych).

 

O dziwo Święto to było dniem wolnym od pracy, również w czasach PRL-u, ale kładziono nacisk na świecki charakter i nazywano je Świętem Zmarłych, Dniem Zmarłych lub Dniem Zmarłych i Poległych. Nazwa ta utrwaliła się w świadomości wielu osób, które do dnia dzisiejszego uważają 1 listopada jako dzień zmarłych, a tak naprawdę święto zmarłych przypada na 2 listopada.

Średnia ocena: 3.7  Głosów: 9

Zaloguj się, aby ocenić

Komentarze (19)

  • krajew34 30.10.2019
    Ciekawa historia tego zasnutego wspomnieniami i myślami święta. Szkoda tylko, że dla niektórych to jedyna okazja w roku, by odwiedzić cmentarz. Tak czy siak fajna ciekawostka, ale ze względu na liczne zawiłości, których mój nędzny mózg nie ogarnął całkowicie, nie zapamiętam wszystkiego.
  • Ozar 31.10.2019
    Krajew Dzięki za wizytę i komentarz.
  • Zaciekawiony 30.10.2019
    Ewentualność, że Kościół przeniósł święto na jesienny termin, aby pokryć jakieś pogańskie święto, wydaje się całkiem prawdopodobna. Przeddzień, czyli 31 października, to termin święta Samhain w Irlandii, Szkocji i na wyspie Man, mającego przedchrześcijańskie źródła. Jest to tradycyjny punkt środka jesieni (w połowie między równonocą jesienną a przesileniem zimowym) i symboliczny czas kończenia wszelkich prac rolniczych. W podobnym okresie u nas obchodzono Dziady a na Litwie Liges.
  • Pontàrú 30.10.2019
    Bardzo fajny kawałek solidnych informacji i, jak mam nadzieję, faktów. Tylko jeden błąd rzucił mi się w oczy.
    "Czyli wygląda na to, że ów święto obchodzono we wczesnym średniowieczu zarówno w maju, czerwcu, jak i w listopadzie."
    Powinno być chyba owe a nie ów.
    Ode mnie 5 bo przynajmniej wiem trochę więcej niż przed przeczytaniem
  • Zaciekawiony 30.10.2019
    W sumie chyba raczej "owo" bo święto jest rodzaju nijakiego.
    https://www.opowi.pl/ow-zastosowania-i-odmiana-artykul-a36638/
  • Pontàrú 30.10.2019
    Ano faktycznie. Mój błąd
  • Ozar 31.10.2019
    Pontaru Dziękuje za wizytę i komentarz.
  • Gregory 30.10.2019
    Ozar czy nie należy zaznaczyć, że to nie jest twój tekst? Kopiuj wklej z https://pl.wikipedia.org/wiki/Uroczystość_Wszystkich_Świętych
    Z całym szacunkiem kolego, pomimo ciekawostek jest to zlepek zerżnięty z wikipedii
  • Ozar 30.10.2019
    Gregory Hm, tak naprawdę, to nie wiem co mam odpisać. Z lekka mnie zamurowało, bo pisze artykuły od ponad 25 lat także na fachowe portale historyczne i nigdy nikt mnie nie posądził o plagiat. A niektóre moje artykuły to opisy czy to biografii czy jakiś kampanii, które miały po 20/30 stron i oceniali je zawodowi historycy. Napisałeś o Wikipedii. Tam rzeczywiście zerknąłem porównując daty z innych źródeł. Jednak w zasadzie w źródłach z których korzystałem, w tym kościelnych większość informacji powtarza się, ponieważ jak sądzę nie ma zbyt wiele danych potwierdzonych dokumentami i wszyscy piszący posiłkują się tymi samymi tekstami. Może dlatego uznałeś to za plagiat, ale jeśli dane są wszędzie podobne, to trudno opisywać dany temat inaczej niż już jest opisany.
    Napisałeś zlepek z wiki. No cóż te same dane opisuje się zazwyczaj tak samo. Trochę mi przykro, ale cóż jak tak uważasz to nic na to nie poradzę.
  • Ciekawy1 30.10.2019
    Ozar ponieważ pisałeś, że jesteś z Poznania, masz tu tekst zadedykowany dla ciebie. Zwiedzaliśmy to miejsce przed trzema, czy czterema laty. Szkoda tylko, że tu się nie da wstawiać fotografii.
  • Zaciekawiony 30.10.2019
    Ozar Pierwszy akapit z definicją czym jest to święto, jest słowo w słowo identyczny z tym z Wikipedii.
    "Uroczystość Wszystkich Świętych (łac. Sollemnitas Omnium Sanctorum) – w Kościołach łacińskich uroczystość ku czci wszystkich chrześcijan, którzy osiągnęli stan zbawienia i przebywają w niebie, przypadająca corocznie na dzień 1 listopada, treściowo połączona z następującym po niej obchodem liturgicznym Dnia Zadusznego. W doktrynie Kościoła katolickiego jest wyrazem wiary w obcowanie świętych i powszechne powołanie do świętości"
    https://pl.wikipedia.org/wiki/Uroczysto%C5%9B%C4%87_Wszystkich_%C5%9Awi%C4%99tych

    Z jakich źródeł korzystałeś? Może i ty i autor artykułu z Wikipedi braliście z tego samego źródła i stąd niezamierzone podobieństwa?
  • Ozar 31.10.2019
    Zaciekawiony Zaciekawiony Pewnie masz rację, bo jak głównie korzystałem z moich notatek. Tu akurat głównie z takiego dzieła: Historia Świąt Dekrety Kościoła „Decreta de historia ecclesiae feriae” Uroczystość Wszystkich Świętych (Sollemnitas Omnium Sanctorum) Rok 1968. Przyznam szczerze nawet nie wiem skąd spisałem te dane, ale mam datę 2001r.
    Próbowałem znaleźć ten teks w necie i mi sie nie udało. Ale nie wykluczam, że ktoś dotarł do tego dokumentu wpisując opis święta na Wikipedii.
    Jednak przyznaję, powinienem sprawdzić czy dany tekst nie jest taki sam w Wikipedii. To mój błąd i jak na kogoś kto pisze historyczne teksty nie powinien mieć miejsca.
  • Ciekawy1 31.10.2019
    Ozar wikipedia to nie jest jakieś imprimatur, chyba że dla debili, jakich tu pełno. Wiki znana jest z przypadków fałszowania bądź blokowania haseł, jak choćby w sprawie Pinucci zamordowanej przez włoskich komunistów. Nie przejmuj się bredzeniem durniów. Nie masz żadnego obowiązku konsultowania się z wiki gdy piszesz z pewnych źródeł.
  • Zaciekawiony 31.10.2019
    Ozar Akapity wykazujące największe podobieństwo mają przypisy do tego samego źródła:
    Waldemar Pałęcki: Wszystkich Świętych. W: Encyklopedia katolicka. T. 20. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014, s. 1020-1022. ISBN 978-83-7306-654-0 - przy czym autor pewnie też się czymś posiłkował. Podejrzewam, że wikipedysta po prostu przepisał tekst, ty ze swojego źródła też wynotowałeś zdania i stąd podobieństwa. Póki to publicystyka w internecie, nie ma tragedii, gorzej jakbyś taki tekst posłał do czasopisma historycznego albo książki.

    To zresztą jeden z tych kontrowersyjnych przypadków - definicje często są powtarzane w takiej samej formie, bo wiążą się z wymienieniem pewnych pojęć, często zawartych w wielu słowach, które mają stałą formę (np. "HPLC to wysokosprawna chromatografia cieczowa" - i słów nie zamienisz na synonimy bo tak się tłumaczy termin). No i tym, co czasem zastanawia autorów, jest ustalenie jak dużo w tekście powinno być tych często powtarzanych przez wiele osób definicji, żeby jeszcze uznać się za autora a nie kompilatora.
  • Ozar 31.10.2019
    Zaciekawiony Masz racje, bo jeśli weźmiemy datę mojego źródła czyli rok 1968, to wtedy nie było ani internetu, ani Wikipedii. Można założyć że autor piszący dany tekst w wiki opierał się tez na Dekretach Kościoła z 1968 roku.
  • Bożena Joanna 30.10.2019
    Dzięki za przedstawienie historycznego tła Święta Zmarłych. W niedzielę zwiedzałam w Wilanowie wystawę o Katedrze Ormiańskiej we Lwowie. Jest tam malowidło (fotografia) przedstawiające na marach Św. Odilona, twórce Dnia Zadusznych. Tyle mojego dodatku do świąt, które za dwa dni będziemy obchodzić. Serdecznie pozdrawiam!
  • Ozar 31.10.2019
    Bożena Dziękuje za wizytę i komentarz.
  • Ciekawy artykuł. Dużo się z niego dowiedziałem. 5
  • Ozar 31.10.2019
    Marek dzięki za kuknięcie i komentarz.

Napisz komentarz

Zaloguj się, aby mieć możliwość komentowania