Amazonki z Finnmark

Finnmark to skrawek lądu na północnym koniuszku Norwegii, zaraz za kręgiem polarnym. Zimą na skalistych plażach pasą się tam renifery. Przy pierwszych promieniach słońca wędrują przez morze na wieczną zmarzlinę. Nigdy nie udało mi się odkryć którędy. Będą tam staczać walki o samice, które następnego sezonu powrócą tu z młodymi. Pod ich nieobecność przylatują dzikie gęsi. Tuczą się na słodkich borówkach dojrzewających w lesie na zboczach fiordów. Z nadejściem mrozów odlecą na południe. Może nawet będą przelatywać nad moim domem w wiosce pod Zwierzyńcem, gdzie się urodziłem.

— Ścieżką wzdłuż brzegu przejdziecie do punktu 382, stamtąd do punktu 390 — wydawała rozkazy Marit. — Ja i Lars pójdziemy drogą przez las. Spotkamy się w dolinie Pasvik…

Przestałem patrzeć w telefon. Bardziej niż dolina i te punkty w tej chwili uwagę przyciągały jej niebieskie oczy, doskonale współgrające z cerą, tak samo bladą co anemiczne promienie polarnego słońca. Kazała nam zabrać psa.

— Nemo, do nogi!

Na tę komendę gibki, nieduży maskonur norweski o płowej sierści, z przodu połączonej z bielą, podniósł głowę i zamachał zwiniętym w pierścień ogonem, dumnie eksponując czarne zabarwienie na jego końcówce. Świetnie wytresowany, bezzwłocznie reagował na polecenia, lecz wiedziałem, że musi minąć trochę czasu zanim obdarzy mnie zaufaniem. Obwąchiwał mnie z ciekawością, jakby w ten sposób chciał poznać każdy szczegół z życia mojej menażerii w Zwierzyńcu. Ruszyliśmy drogą przez odludzie. Mijane miejsca nie miały nazw, były zaledwie punktami na mapie. Pastwisko dla krów. Dwie łodzie rybackie zacumowane przy brzegu. Dobrze, że zabraliśmy wędki. Przydadzą się bardziej niż karabiny. W strumieniach przecinających ścieżkę roiło się od dorodnych łososi. Wieczorem upieczemy kilka sztuk na grillu. Kari zarządziła krótką przerwę na odpoczynek. Dźwigany ekwipunek ważył chyba tonę. Z ulgą ściągnęliśmy plecaki i kurtki od mundurów. Za siedzenie posłużyły nam gładkie kamienie pokryte niewysoką, brunatną trawą. Mrużąc oczy wystawiliśmy twarze do słońca, sunącego nisko nad horyzontem. Jeszcze niedawno jedynym źródłem światła w tym miejscu były gwiazdy i zorze polarne. Patrząc na nie Kari pytała mnie, jak wygląda lato w Polsce. W jej towarzystwie czułem się swobodnie. Była jedyną kobietą w oddziale, której mogłem patrzeć prosto w oczy, nie podnosząc głowy. Wiatr tylko wyczekiwał aż zdejmie wełnianą opaskę, potargał schowane pod spodem, niesforne końcówki włosów, lecz jej to nie przeszkadzało. Zamyślona patrzyła daleko w morze. Taką scenę musiał sobie wyobrażać Grieg pisząc pieśń o dziewczynie umierającej z tęsknoty. Mija zima, mija wiosna, a ona wciąż czeka i choć pagórki już się zazieleniły trawą, nie traci wiary, że wybranek wkrótce nadejdzie. Rozmawialiśmy po angielsku. Kari opanowała go perfekcyjnie. Ja mówiłem trudnym do zrozumienia łamańcem, jeszcze gorzej po norwesku. Słowa zapisywałem na karteczkach, lecz gdy składałem w całość, wychodził z tego bezsens.

— Jak w waszym języku jest dziewczyna?

— Jente.

Ładnie.

— A miłość?

— Kjærlighet.

O, to trudno zapamiętać. Kari nie rozumiała czemu pytam ją o takie rzeczy. Do armii wstąpiła na ochotnika, zdobywać doświadczenie, uczyć się pracy w zespole, a nie żeby szukać sobie partnera. Na dnie doliny wyznaczonej na rendez-vous z drugą częścią naszego składu stała chata pamiętająca czasy osadników z Karelii. Zimą zapewniała nam schronienie przed śnieżycą. Ale mroczna zima właśnie odstępowała, niechętnie, pod naporem słońca, coraz wyżej wspinającego się po niebie. Siedząc na progu spoglądaliśmy na sosny i syberyjskie świerki na górskich stokach. Nemo trzymał straż przy szczątkach drewnianego płotu, skąd zacinał wiatr. Brała go ochota pogonić za wiewiórką, a może i czymś większym, ale co rozkaz, to rozkaz. Zrezygnowany położył łeb na łapach, przymknął uszy❋, żeby mu nie wiało do środka chłodem i tym mocniej wdychając powietrze nosem, czujnie obserwował przedpole. Marit i Lars się spóźniali, widocznie ładna pogoda zachęcała do częstszych postojów. Było mi to na rękę, bo w każdej wolnej chwili Marit mnie urabiała, jakbym wciąż był świeżym rekrutem.

— W naszej armii nie ma podziału na kobiety i mężczyzn — powtarzała do znudzenia. — Wszyscy wykonujemy te same obowiązki, co każde z nas ma pod mundurem, nie liczy się.

Nie byłem pewien czy zgadzam się z tą opinią. Lubiłem patrzeć na zgrabne nogi Kari, pieścić wzrokiem jej szerokie biodra. Moment gdy rankiem zeskakiwała z górnej pryczy ubrana jedynie w czarne majtki i obcisłe, różowe tankini, nigdy nie trwał wystarczająco długo. Przypomniałem sobie kąpiele w morzu Barentsa, będące w naszym oddziale rytuałem. Stawaliśmy tyralierą na plaży, mundury zrzucali na ziemię. Nie było wśród nas kobiet. Na dworze temperatura minus dwadzieścia stopni. Woda parzyła niczym ogień. Za to po wyjściu na brzeg czułem się jak w saunie. Niczego nie zakrywając, paradowałem po piasku w nadziei, że Kari obserwuje mnie przez lornetkę, ukryta gdzieś wśród skał.

Stacjonowaliśmy we czwórkę w piętrowym domu na szczycie wzgórza smaganego niemiłosiernym wiatrem. Reguły były proste: zero seksu, zakaz picia alkoholu, żadnych wulgaryzmów. Spaliśmy w jednym pokoju, ale osobnych łóżkach. Zamknięci w laboratorium wielkiego eksperymentu. Jego pomysłodawcy wychodzili z założenia, że mężczyzna jest dzikusem, którego należy stopniowo oswajać z bliskością ciała kobiety, aż przestanie reagować na jej wdzięki, będzie ją traktować jak siostrę, albo żonę z dwudziestopięcioletnim stażem małżeńskim. W naszym batalionie służyło zaledwie szesnaście kobiet, ale w następnym roku planowano masowy pobór.

— Czy wiesz czemu Norwegia zawdzięcza silną ekonomię?

— Nafcie — strzeliłem bez namysłu.

Marit była rozczarowana moją ignorancją i szybko mnie poprawiła:

— Równouprawnieniu.

Fakt, coś w tym musi być. Systemy gdzie dyskryminują kobiety oparte są na przemocy i wyzysku, a ludzie klepią tam biedę.

— To dlatego, że kobiety nie osiągają swojego potencjału — wtrąciła Kari. — Nie dokładają do gospodarki tyle co mężczyźni. Nowoczesne państwo jak Norwegia nie może sobie pozwolić na takie marnotrawstwo.

Powiedziała to bez tonu wyższości w głosie, jakbyśmy w jej państwie mogli żyć szczęśliwi razem. Inna by mi nie szczędziła nieprzyjemnych aluzji i docinków, ale Kari nigdy tego nie robiła. A przecież była starsza stopniem. Z początku wkurzało mnie, że moim dowódcą jest kobieta, lecz prędko zmieniłem zdanie. Taki układ ma swoje zalety, o jakich w Polsce mógłbym tylko pomarzyć. Pięknie to wyraził Jack Nicholson w znakomitym obrazku „Ludzie honoru”: „Szczęśliwy jest żołnierz, któremu przełożona robi loda”. Królewskie siły zbrojne były naszpikowane techniką na najwyższym poziomie: śnieżnymi skuterami z nawigacją GPS, poduszkowcami, robotami do rozbrajania bomb, dronami. Pozyskiwały ekspertów w cybernetyce i kryptografii, lecz nie wynaleziono jeszcze sposobu, żeby czytać w czyjejś głowie. W przeciwnym razie Kari nigdy by mi nie wybaczyła, o czym myślałem patrząc na nią w tej chwili.

Jednego dnia Nemo podchwycił wyraźny trop, tylko ze szczekania nie umieliśmy wydedukować, dokąd ten trop prowadzi. Dopiero psi węch zawiódł nas leśnym szlakiem do przełęczy na środku półwyspu. Nemo coraz mocniej wyrywał do przodu, Kari musiała go powstrzymywać częściej niż zwykle. Gdy weszliśmy w środek wąskiego wąwozu, naszym oczom ukazał się makabryczny widok. Dróżkę zagradzało masywne ciało byka renifera, z długą grzywą na szyi i futrem, niemal tak białym co śnieg. Co go tu przygnało? Może czymś wystraszony zbiegał z góry i rozłożył się na pniu zalegającym w poprzek zbocza. Całkiem pechowo, bo wykręcił sobie racicę tylnej nogi, która wciąż tkwiła pod głazem. Widząc nas usiłował się podnieść, ale po kilku nieudanych próbach, bezwiednie opuścił głowę i tylko wydał stłumione rżenie. Kari odciągnęła psa na bok. Pochyliłem się nad nieszczęsnym stworzeniem, powoli, żeby się nie szarpało ze strachu. Na futrze dostrzegłem ślady krwi, prawdopodobnie od kul kłusowników. Zraniony musiał uciekać całą noc, dopóki nie zabrnął w pułapkę bez wyjścia. Patrzył na nas dużymi, smutnymi oczami. Dzikie zwierzę, a przecież jak człowiek, zdaje sobie sprawę co go czeka. Nie wróci do arktycznej tundry, nie zdobędzie łani, jego geny sczezną w tym miejscu, odrzucone kaprysem natury. Marit medytowała co robić. W końcu sięgnęła po pistolet.

— Marit, zaczekaj! Wezwijmy weterynarza, może da się go uratować — zawołałem, zapominając o formalnym protokole zwracania się do dowódcy.

Marit ani drgnęła. Dobrze ją wyszkolono na maszynę wykonującą bez wahania kłopotliwe czynności. Odryglowała zamek i wetknęła krótką lufę między półkoliście uformowane części efektownego poroża. Zwierzę nawet się nie poruszyło. Wyczuło, że nadszedł czas. Nie mogłem na to patrzeć i odwróciłem głowę. Rozległ się suchy trzask, po krótkiej chwili dwa następne i w tym samym momencie ciche rzężenie ustało. Marit pozbierała łuski, bo z każdej należało się rozliczyć. Włożyła je do pudełka, zarzuciła plecak na ramię i jakby nigdy nic, dała znak do odwrotu. Wracaliśmy w milczeniu. A więc jednak kobieta i to taka o niewinnych oczach, też potrafi zabić! Z zimną krwią strzelać do rebeliantów w Afganistanie. Dobijać rannych, jak tego renifera w lesie. Zresztą, po co zostawiać ich przy życiu. Niech skonają od razu, przynajmniej nie będzie ich zżerać infekcja i robactwo. Jeszcze raz popatrzyłem na delikatną, wciąż nieco dziecinną twarz, zupełnie nie pasującą do pistoletu, który przed chwilą trzymała w ręku. Czy wystarczyłoby jej siły, żeby zrobić to nożem, bagnetem, wepchnąć żelazo głęboko w brzuch, albo poderżnąć gardło? Gdy w bólu będzie rodzić dziecko, czy pomyśli o tych, którym odebrała życie?

Pod koniec września spadł pierwszy śnieg. Wydano nam zimowe umundurowanie. Ze schowka pod schodami wyciągnąłem narty. Otrzymaliśmy rozkaz odejścia pod granicę z Rosją. Po drugiej stronie ludzie żyli w zupełnie innej rzeczywistości. Większość kobiet zajmowała się garnkami, sprzątaniem, opieką nad dziećmi. Czemu akurat w Norwegii musi być inaczej? Od Kari dowiedziałem się o twierdzy położonej niedaleko stąd, na wyspie. Spalono w niej osiemnaście młodych kobiet za to, że próbowały leczyć przy pomocy niekonwencjonalnej medycyny. Stosy płonęły wiele dni, ogień widać było daleko od brzegu.❋❋ Pokręciłem głową z niedowierzaniem. W takiej idyllicznej scenerii! Kari posiadała wyjątkowy dar opowiadania. Zabawnymi historiami o Muminkach i innych trollach umilała chwile podczas długich marszów, kiedy patrolowaliśmy przesmyk między Rosją i Finlandią. Za górami Rosja, zaraz przy brzegu jeziora granica z Finlandią, a pośrodku tylko siedem kilometrów norweskiej ziemi. Można ją obejść w pół dnia: idąc wpierw na południe, potem na zachód, dalej łagodnie skręcić na północny-zachód, blokując plecami niefortunną Finlandię, na próżno wyglądającą dostępu do morza. Błądząc tym przesmykiem mieliśmy wrażenie, że kręcimy się w kółko. Nie my jedyni. Od ulokowanych w pobliżu oddziałów odbieraliśmy sygnały o wzmożonej aktywności przemytników. Pomimo wyraźnego rozkazu, żeby trzymać się w jednej grupie, Marit była zdania, że parami w krótszym czasie pokryjemy większy obszar. W górach śnieg leżał przez cały dzień, co ułatwiało rozpoznawanie śladów. Nemo nie mógł dłużej służyć nam za przewodnika, ponieważ zranił się o porzucone sidła, opóźniał marsz, aż wreszcie trzeba go było odesłać do lecznicy zwierząt.

Na spotkanie Marit i Larsa szedłem w roli zwiadowcy, bo bez psa Kari straciła ochotę do dalszej wędrówki. Ze spuszczoną głową wlokła się z tyłu, choć na nartach jeździła lepiej niż ja. Niedaleko schroniska zauważyłem ślady prowadzące z różnych kierunków. Wyglądały dość podejrzanie, dlatego na wszelki wypadek, w dużej odległości okrążyliśmy drewniany dom, cały przykryty śniegiem i frędzlami sopli zwisającymi z krawędzi dachu. Badaliśmy ostrożnie każdy metr terenu, kiedy ciszę przerwał stłumiony jęk, potem drugi. Z bronią w ręku odwróciliśmy się w stronę chaty. Sprawiała wrażenie opustoszałej, a mimo to dokładnie stamtąd dobiegała długa sekwencja głośnych wrzasków. Budziło to strach i alarm, dlatego Kari natychmiast drogą radiową wysłała meldunek do majora. Potem kazała się ukryć na skraju lasu i nie spuszczając chaty z oczu, czekać cierpliwie aż nadejdzie wsparcie. Z chaty znowu doleciały głosy, bez wątpienia ludzkie głosy, coraz bardziej przerażające. My tu sobie czekamy, a tam łotrzyki zarzynają kogoś na śmierć.

— Kari, idę!

— Zaczekaj. — Powstrzymała mnie, bo jęki umilkły nagle.

Przez chwilę wsłuchiwaliśmy się w szum drzew poruszanych lekkim wiatrem.

— A jeśli oni potrzebują naszej pomocy? — ponaglałem ją zniecierpliwiony.

Odpowiedziała mi głucha cisza, przerywana złowrogim skrzypieniem choinek. Kari wychyliła głowę przez gałęzie, rozglądała się dookoła i wciąż milczała. Uprzedzając bieg wydarzeń, na przykurczonych nogach wylazłem na polanę. Kari schwyciła za karabin i ubezpieczała mnie z tyłu. Poczułem na plecach zimne dreszcze, coś mnie ściskało za gardło, lecz podeszliśmy zbyt blisko, żeby zawrócić. Nadszedł czas konfrontacji. Kari instynktownie się cofnęła. Czekała aż wykonam pierwszy ruch. Teraz to ja byłem reniferem, musiałem udowodnić, że noszę w sobie wartościowe geny, które korzystnie byłoby przekazać jej potomstwu. Ponownie sprawdziłem ustawienie przełącznika. Puszczę serię, to może pierwszych pięć pocisków uda się umieścić w celu, zanim tamci bandyci odpowiedzą ogniem. Jeszcze lepiej, żeby się obeszło bez strzelaniny.

Byłem już całkiem blisko drzwi, za którymi znowu rozległ się pojedynczy krzyk. Potem ktoś dyszał ciężko. Robiono mu coś nieludzkiego, bo raptem powietrze rozdarło przeraźliwe wycie. Pociągnąłem za klamkę, lufą pchnąłem drzwi i błyskawicznie odskoczyłem pół kroku w tył. Trzymając palec na cynglu ostrożnie zajrzałem do środka. Niech mnie kule biją! Momentalnie się rozluźniłem, opuściłem karabin, drugą ręką zasłoniłem usta, żeby stłumić śmiech. Na podłodze leżał Lars. Stary, poczciwy kapral Lars Andersen, tylko teraz widziałem go zupełnie inaczej, w dwóch częściach: ruda głowa po stronie okna, daleko od niej tyczkowate nogi, w spodniach zsuniętych na kolana. W tej pozycji wyglądał bezbronnie i raczej żałośnie. Komandos norweskiej armii w opałach! Na jego biodrach klęczała jakaś korpulentna blondynka o twarzy zadziwiająco podobnej do Marit. Nie mogłem uwierzyć, że to ona, bo pierwszy raz oglądałem ją bez munduru, całkowicie rozebraną, za wyjątkiem długich, kolorowych skarpet. Rękoma opierała się o podłogę, głowę miała odchyloną do tyłu, oczy wlepione w jakiś punkt pod sufitem. Mimo tak niewygodnej pozycji, podskakiwała rytmiczne i potrząsając olbrzymim biustem, darła się na cały głos, jakby coś rozrywało ją od środka. Po wyjątkowo wysokim podskoku, utraciła chwilowo styczność z płaskim tułowiem Larsa, pełniącym funkcję trampoliny. Bardzo ją to rozeźliło, a może wiedziona nadprzyrodzonym zmysłem, wyczuła mój wzrok. Wówczas otworzyła oczy i zawołała z wściekłością:

— Co się tak gapisz? Spadaj!

Wybiegłem na dwór, gdzie przeszył mnie pytający wzrok Kari.

— Marit i Lars mają prywatny moment — wyjaśniłem krótko.

Wiele się nie namyślając, Kari zakołatała w drzwi.

— Marit, pośpiesz się! Zaraz będzie tu major z drużyną wojska.

Marit zdążyła się ubrać i tylko czerwone policzki zdradzały, czym była zajęta przed chwilą.

Nazajutrz major wezwał mnie do siebie. Ograniczyłem się do zwięzłych odpowiedzi. Nie powiedziałem niczego, co nie było przedmiotem przesłuchania. Osobiście uważam, że Marit nie dopuściła się żadnego występku. W końcu seks jest czymś naturalnym, nawet w Norwegii. Jednak w świetle regulaminu było to poważne wykroczenie. Marit i Lars zostali przeniesieni do oddzielnych jednostek, operujących daleko od siebie. Kari awansowano na sierżanta. Rok później z wyróżnieniem ukończyła służbę i jako inżynier podjęła pracę na platformie wiertniczej. Przestała odpisywać na maile, zaglądać na mojego bloga. Jedyną pamiątką po niej jest zdjęcie zrobione tamtego dnia na plaży, niedaleko punktu 390. Noszę je przy sobie do dziś.

Przypisy autora:

❋ Psy rasy Norsk Lundehund potrafią zamykać uszy, aby zimno, woda, brud, oraz głupie uwagi właściciela nie przedostawały się przez kanał słuchowy.

❋❋ Proces czarownic w Vardø, w północnej Norwegii zimą 1662-1663.