Do następnego marca. "druidka aba" już czeka na...

Śnieżyczka przebiśnieg to jeden z najpierwszych zwiastunów wiosny. Najlepiej mu się rośnie w żyznej i wilgotnej glebie, w półcieniu lub cieniu, kwitnie już w lutym, często wyrastając spod śniegu. U nas - w stanie dzikim - spotkać go można w lasach liściastych i zaroślach. Przebiśniegi są najwcześniej kwitnącym gatunkiem w Europie Środkowej dostarczającym pożytku pszczołom.

Kwiaty należą do rodziny amarylkowatych. W naturze znane z lasów południowej i środkowej Europy, jednak szeroko rozpowszechnione poza zwartym zasięgiem jako rośliny ozdobne.

U nas występują głównie na południu, w górach, na wyżynach i na Dolnym Śląsku. Mniej liczne skupiska posiadają w Wielkopolsce i na Polesiu; dalej na północ spotykane już tylko jako zdziczałe. Brak jest przebiśniegów na stanowiskach naturalnych w północno-wschodniej Polsce i na znacznej części Polski centralnej.

Roślina o wysokości od 15 do 30 cm. W korzystnych warunkach tworzy duże kępy. Kulista lub jajowata cebula o obwodzie do 4–6 cm, okryta suchą, brązową łuską; u nasady są wytwarzane tzw. cebule potomne i z tego miejsca wyrastają też liczne korzenie.

Kwiat pojedynczy, pachnący powietrzem, zwisający na szypułce o długości ok. 3 cm, która wyrasta ze szczytu łodygi. Okwiat dzwonkowaty, o sześciu listkach w dwóch okółkach; szczyty wydłużonych komór pyłkowych są odgięte, tak iż przy najlżejszym wstrząsie wysypuje się zeń pyłek.

Owoc stanowi mięsista, żółtozielona torebka trójkomorowa, pękająca wzdłuż komór. Zawiera 1-15 eliptycznych, białawych nasion.

W Polsce przebiśniegi mylone bywają ze śnieżycą wiosenną, ponieważ posiadają one podobny pokrój, jednak u przebiśniegów listki okwiatu są nierówne (zewnętrzne są dłuższe od wewnętrznych), a u śnieżycy wszystkie listki okwiatu są równe, z zielonymi brzeżkami; ponadto przebiśniegi mają liście szarozielone, śnieżyca natomiast – intensywnie ciemnozielone.

Termin kwitnienia zależy od warunków klimatycznych oraz położenia geograficznego. Bo o ile rośliny rosnące na wysokości poniżej 300 m n.p.m. mogą zakwitać około 10 lutego, to już rosnące powyżej 800 m n.p.m. kwitną po 16 marca. Płatki reagują na zmianę temperatury, stulając się na noc, w dni pochmurne oraz podczas niskich temperatur, chroniąc tym sposobem swój słupek i pręciki.

Kwiaty pachnące powietrzem są zapylane przez owady, choć możliwe jest też ich samozapylenie.

Torebka nasienna dojrzewa i otwiera się w czerwcu, wcześniej łodyga rośliny wiotczeje i płoży po ziemi. Dojrzałe nasiona roznoszą mrówki.

Na początku września z podziemnej cebuli rozwija się nowy pęd, dzięki czemu po przeczekaniu zimy pod powierzchnią gruntu może opisywana roślina tak szybko zakwitnąć. Nasiona rozsiane w danym roku kiełkują jesienią; powstałe z nasion rośliny zakwitają po raz pierwszy po ca 6 latach rozwoju; cebule potomne zakwitają w następnym roku.

Liście zawierają enzymy: amylazę, dekstrynazę i inwertazę; rośliny trujące, gdyż występują w nich szkodliwe alkaloidy (typowe dla przedstawicieli rodziny amarylkowatych). Spożycie cebul wywołuje wymioty, także biegunkę i zwężenie źrenic; u alergików kontakt cebul ze skórą - reakcję uczuleniową.

Same bulwy zawierają galantaminę: inhibitor acetylocholinoesterazy, a ta z kolei poprawia przewodnictwo nerwowo-mięśniowe [par.: preparat Nivalin].

Rośliny najlepiej sadzić pod krzewami i drzewami liściastymi w ogrodach w stylu naturalnym, leśnym i skalniakach. Lubią stanowiska słoneczne lub półcień, glebę żyzną, próchniczą, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Nie wymagają podlewania.

W niektórych krajach 19 kwietnia jest Dniem Przebiśniegu (The Day of Snowdrop), po raz pierwszy obchodzonego w Anglii w 1984 roku. 29 lutego [tuż przed pandemią] o swoich ukochanych przebiśniegach pisałam:

Snowdrops

Takie bezbronnie nago-

łodyżkowe i skąpolistne

zamorzone bezśnieżną bielą

bez której jakoś

nie potrafią się przebić