Wspólne pochodzenie języka baskijskiego i tureckiego - próba dowodu cz.1
Ludzie posługują się różnymi językami. Pomimo różnic leksykalnych, dość wcześnie zaczęto dostrzegać podobieństwa pomiędzy poszczególnymi językami grupując je w rodziny i makrorodziny językowe. Języki słowiańskie , germańskie, romańskie pochodzą z jednego "pnia" - proponowanego języka praindoeuropejskiego. Część języków niestety nie można zakwalifikować do żadnej grupy. Tym językiem jest izolowany język baskijski.
Lingwiści posługują się obecnie wieloma narzędziami, aby odkryć różnice bądź podobieństwa pomiędzy danymi językami. Aby odrzucić fałszywe teorie pokrewieństwa, przyjmuje się, że podobieństwa pomiędzy językami występują poprzez efekt zapożyczeń lub zwykłego przypadku.
Po angielsku "oko" to "aj", po hebrajsku "ajn", to za mało aby udowodnić, że angielski i hebrajski należą do wspólnej rodziny językowej.
Po angielsku "on" to "hi", po hebrajsku "hu".
Po polsku słowo "chora" ( niezdrowa) to po hebrajsku "chola".
W języku mandaryńskim 'ma' słowo na końcu zdania tworzy pytanie. 么 'me' - w wyrażeniu 什么 ( pinyin :Shénme ) oznacza "co", czyli מה - 'ma' po hebrajsku.
To jednak za mało.
Lingwiści biorą pod uwagę gramatykę, sposób tworzenia podmiotu, orzeczenia, odmiany rzeczownika przez przypadki i inne "zjawiska" gramatyczne.
Jak udowodnić zatem pokrewieństwo tureckiego i baskijskiego? W lingwistyce istnieje dział badań nazywany językoznawstwem diachronicznym. Lista utworzona przez Swadesha grupuje słowa danego języka, używane do porównań z innymi językami. Lista ta obecnie zawiera sto słów. Sam dobór oryginalnych słów przez twórcę jest kwestią dość subiektywną, ważne natomiast jest sposób podejścia do tematu wyboru. Wybrane zostały słowa używane na co dzień. Słowa, które poprzez swoją ważność w języku powinny stanowić pewien benchmark dla porównań.
Moja krótka lista
1.Dzień, 2.noc, 3.słońce, 4.dziękuję, 5.matka, 6.ojciec, 7.kobieta
Turecki - baskijski
1 gün- eguna
2 gece [czytaj gedże] - gaua
3 güneş [ş czytaj jako sz] - eguzkia
4 teşekkür - eskerrik
5 anne - ama
6 aita - baba
7 kadın [ czytaj kadyn] - emakumea
Ostatni przykład jest ciekawy. Po baskijsku kobieta to emakumea po rozbiciu ema - k- umea.
Umea to dziecko, ema to zmienione ama - matka, k spójnik?. Kobieta = matka i dziecko?
Sposób stworzenia tego słowa daje poszlakę na pochodzenie baskijskiego od najstarszego zapisanego języka, czyli języka sumeryjskiego. Kolejna bardzo mocna przesłanka to gramatyka. Zarówno baskijski jak i sumeryjski to języki ergatywno - absolutywne.
Ciąg dalszy nastąpi.
Komentarze (2)
Wedle podziałów językowych, baskijski jest językiem ergatywnym. Turecki nie, natomiast cechę tę ma wiele języków kazachskich, tybetański i języki indian. Z drugiej strony baskijski zawiera pewne specyficzne przypadki, które nie występują w językach tureckich a pojawiają się na przykład w urgofińskich (inessivus, prolativus) czy pojawiające się w językach słowiańskich.
Co do ugrofińskich, to też ciekawa sprawa.
Po fińsku ihmisen - po turecku insan.
po północnym saami - sakka - po turecku - çok - po węgiersku - nagyon, ale dużo po więgiersku to sok ( czytaj szok ) , po baskijsku asko;
po turecku ne - po japońsku nani.
dom - po turecku - ev, po japońsku ie - po baskijsku etxea ( czytaj eczea), po sumeryjsku é.
rana - po turecku yara lub zara (uszkodzenie) - po baskijsku zauria
Teraz liczebniki
iki to po turecku dwa, w baskijskim bi. Ale po baskijsku biki to bliźniak.
bir po turecku jeden, po baskijsku bat.
beş po turecku pięć, po baskijsku bost
trzy i cztery nie są podobne.
Dobry po turecku - iyi , po japońsku yoi, po węgiersku jo, po baskijsku on/ona ( czy to zapożyczenie od francuskiego bon???).
W wielu przypadkach języków aglutynacyjnych mamy bardzo późne świadectwa pisane ( oprócz sumeryjskiego).
Napisz komentarz
Zaloguj się, aby mieć możliwość komentowania