Walka o rym – Opowi.pl

02.12.2017

Poezja: Rym Częstochowski
Co to jest rym częstochowski? Najpopularniejsza odpowiedź to: nieudolny, oklepany rym, prymitywny, czy wręcz prostacki, kojarzący się bardziej z reklamującą pączki rymowanką w witrynie sklepu niż z poważną poezją. Takie wyjaśnienie to jednak trochę mało, zwłaszcza że to co jest proste i oklepane dla jednej osoby, może robić uzasadnione wrażenie na innej osobie, która uzna rym za świeży i oryginalny. Więc obok tego, co "wydaje się" proste i brzydkie, postaram się wymienić parę przykładów rymów częstochowskich opartych na kwestiach gramatycznych niż estetycznych.

Zacznijmy jednak od najpopularniejszej definicji:

1. Rym częstochowski to "rodzaj połączenia rymowego wyrazów w wierszu, rymowance, piosence będący zestawieniem banalnym, powszechnie znanym, zbyt często stosowanym"(Wikipedia)

Jako przykłady mamy podane:

blizna - ojczyzna
wiosną - rosną
krew - śpiew
dal – żal

Jak widać, wszystkie te rymy są dokładne, co nie oznacza, że używanie rymów dokładnych świadczy o niskim kunszcie autora - często spotykana błędna interpretacja prze którą cierpią niewinne, nieraz całkiem dobre utwory.

Na pewno nie będzie rymem częstochowskim:

biorą - podporą
śniadanie - Azerbejdżanie
smutek - kogutek

Co więc znaczy "rym banalny"? Myślę, że chodzi tu o słowa które uniwersalnie każdemu cisną się do głowy, gdy pisze wiersz o określonej tematyce. Poniższe, zaimprowizowane wiersze będą składaył się tylko z rymów częstochowskich, czyli rymów które w tym kontekście każdemu przyszłyby do głowy jako pierwsze - stąd wiemy, że są banalne - proszę nie spodziewać się wysokiego poziomu :)

Nareszcie przyszła wiosna,
Pora roku to radosna.
Na niebie świeci słońce,
Przyjazne i gorące.
Na ziemi są kałuże,
Niewielkie oraz duże,
Szczęśliwe wszystkie dzieci,
Że słonko na nie świeci.

kolejny gatunek grzeszący nieprzeciętną ilością wciąż powtarzanych banałów - pieśń patriotyczna:

Gdy trąb bojowych słyszysz zew,
Który w twych żyłach gotuje krew,
Ruszaj do walki! Ruszaj do boju!
Broń swego kraju wśród bólu i znoju!

I oczywiście mój ulubiony gatunek - pieśń kościelna:

Jezu Chryste, Boże Panie
Daj nam dzisiaj zmiłowanie,
Niech ta światłość twojej łaski
Ześle na nas boskie blaski
Cierpisz za nas ciężkie rany,
Panie Jezu ukochany.

I tak dalej, i tak dalej...

Jak uniknąć tego typu "Częstochowy"? Nigdy nie używać pierwszego skojarzenia, które przyjdzie do głowy - to, że jest proste i oczywiste, znaczy również że każdy, kto je przeczyta, pomyśli sobie: Phi! I ja bym to samo napisał! To właśnie banał.

Inny sposób na wykrycie rymu częstochowskiego: gdy po przeczytaniu wersu pierwszego, już znamy rymujące się słowo w kolejnym, takie jest oczywiste i narzucające się:

Uwielbiam patrzeć na ogród wiosną,
Jak kwiaty...

Już znamy to słowo, prawda?

Idzie, już idzie Mikołaj Święty,
Rozdaje...

Po co czytać do końca?

2. Należy także unikać wykorzystywania rymów z powszechnie znanych utworów (Wikipedia)

Innymi słowy, nie kopiować oryginalnych zwrotów użytych przez innych autorów, w utworach które wszyscy znają:

Polak mały - orzeł biały,
przewodem - narodem,
chwałą - niemało...

świadczy to o braku oryginalności, i mimo, że niekoniecznie banalne, każdemu skojarzy się z czymś co już kiedyś słyszał, a więc - rym już oklepany.

3. Rażące są również takie same formy części mowy zestawione w rym - "rymy gramatyczne" (Wikipedia)

Tu nie można przyczepić się do niczego - jest to niezawodny i w 100% dokładny czujnik rymów częstochowskich. Rymy gramatyczne zawsze, zawsze wyglądają kiepsko. Nieważne, jak trudnych słów użyjemy i jak oryginalne zestawienie to będzie, nawet rym "niepunktualności - przewidywalności" jest rymem częstochowskim i brzydkim.

O co dokładnie chodzi? O to, że język polski, jako język fleksyjny, w którym o osobie, przypadku, czasie, trybie decydują końcówki, posiada mnóstwo słów, które w tym samym przypadku, czasie etc. będą miały identyczne zakończenia. I o tym każdy poeta powinien pamiętać. To, że wyrazy:

mamy-zapominamy
wiedzieliście-zrobiliście
obejrzano-wykonano
pudełeczko-okieneczko

mają takie same końcówki, nie znaczy, że powinniśmy tworzyć z nich rymy. Nie są to bowiem wyrazy rymujące się ze względu na brzmienie (to sztuka znaleźć i dobrać takie wyrazy), są to wyrazy na tyle zbliżone gramatycznie, że dzięki jednakowej odmianie nie mają innego wyboru, jak kończyć się w taki sam sposób (to żadna sztuka znaleźć i dobrać takie wyrazy) - a więc: prostactwo.

Głównymi winowajcami są tu rymowanki sklepowe, używane przez sprzedawców by uatrakcyjnić klientom zakupy. W utworach tych nieraz co drugi wers, brocząc krwią, potykając się o uporczywie mnożące się sylaby, doczołguje się wreszcie do końca strofy, z dumą umieszczając tam wyraz gramatycznie identyczny co poprzedni (brak poszanowania rytmu w rymujących się wierszach również świadczy o słabym warsztacie i braku kontroli nad tekstem)

Zaimprowizowany przykład:

Wszystkich klientów zapraszamy,
Do wyboru, do koloru pysznych ciasteczek mamy.
Bardzo się staraliśmy,
Całą noc świeże pączki smażyliśmy.

Czemu są to rymy częstochowskie? A to z tego powodu, że czasowniki "zapraszać" oraz "mieć" w pierwszej osobie liczby mnogiej czasu teraźniejszego zawsze będą miały końcówkę "-amy", podobnie jak kilka tysięcy innych czasowników. Zaś końcówka -liśmy dla czasownika w pierwszej osobie liczby mnogiej czasu przeszłego...Czy trudno znaleźć taki rym? Trzeba wręcz się pomęczyć, żeby znaleźć inną możliwość!

Jak tego uniknąć? Sprawdzać, czy nie rymujemy tej samej części mowy w tym samym czasie i formie, i powinno być dobrze - bo na przykład nie będzie rymem częstochowskim:

zapraszamy - jak u mamy

(czasownik - rzeczownik)

smażyliśmy - zachwyt istny

(czasownik - przymiotnik)

Na koniec pragnę przytoczyć pewną krótką dyskusję na forum KAFETERIA.pl. Autorka postu zapytuje, czym właściwie są rymy częstochowskie, i dostaje kilka przykładów. Jednak ciężko jej zrozumieć, co w tych przykładach jest nie tak, odnosząc mylne wrażenie że "częstochowskie" to to samo, co "dokładne". Prezentuje też kawałek swojej poezji, zatem ja pozwolę sobie szybko wymienić co dokładnie jest w niej częstochowskie.

Orzeł Biały ma sandały...i dlatego jest wspaniały...bardzo go kochamy i radosne nowiny dla niego mamy...
Orle Biały!!! Czy wiesz ze Polska Rzeczpospolita ma budowę niejednolitą ?!

Biały - sandały: nie ma nic złego w tym rymie. Jest dokładny, ale nie powiela znanych standardów ani nie jest powtórzeniem formy gramatycznej.

Biały - wspaniały jednak, to inna historia: Raz, że "orzeł biały - wspaniały" to pierwsze skojarzenie, jakie przyjdzie każdemu do głowy (przychodzi jeszcze do głowy "orzeł biały" - "pełen chwały"), a poza tym biały - wspaniały to identyczne odmiany tego samego typu przymiotników. Te same części mowy w tej samej formie = rym częstochowski.

kochamy - mamy: to co wyżej. "mieć" i "kochać" w 1 osobie liczby mnogiej czasu teraźniejszego ma identyczną odmianę, a tych samych części mowy w identycznej odmianie nie można uznać za ładne rymy.

Rzeczpospolita - niejednolitą: na pewno nie rym częstochowski. Jest to rym niedokładny, i tzw.konsonansowy, czyli oparty bardziej na podobieństwie spółgłosek niż samogłosek. Nie przejmuj się zatem, droga autorko, jak widzisz rymy częstochowskie są proste do wyłapania i łatwe do poprawienia!

Nuncjusz

02.12.2017

Nie mogłas tego dac do porad poetuckich? Jest taki wątek!

Nuncjusz

02.12.2017

Wątek do usunięcia!

betti

02.12.2017

Nie zauważyłam. Wobec tego proszę o przeniesienie.

Nuncjusz

02.12.2017

Twój post przeniosłem, wątek zgłosiłem do admina, wiecej nic nie mogę zrobić
Trza spytać albo skorzystać z wyszukiwarki

Okropny

02.12.2017

Piotrze, byłby już czas.

Margerita

02.12.2017

beti możesz swój wątek przenieść na moją stronę ploteczki

Canulas

02.12.2017

co to ma wspólnego z ploteczkami?

Margerita

02.12.2017

to że o rymach też można plotkować

Canulas

02.12.2017

No tak. Tu masz rację.

Ozar

02.12.2017

betti. Dzięki za te porady . Dla mnie to czarna magia i dlatego to, co piszesz trochę mi rozświetla temat. Jednak pewnie nie chcący trafiłaś na moje podwórko. Generalnie i masz racje i jej nie masz.
Napisałaś: kolejny gatunek grzeszący nieprzeciętną ilością wciąż powtarzanych banałów - pieśń patriotyczna:
Otóż po pierwsze, pieśni patriotyczne pisali często ludzie prości, albo je komuś dyktowali. A jeśli nawet pisał taki tekst ktoś mówiąc skrótowo uczony to kierował go do zwykłych ludzi , żołnierzy. A kto tworzy trzon każdej armii ???
Zazwyczaj chłopi nie umiejący ani pisać, ani czytać, czy mieszczanie (pomijam jednostki typu np. husaria gdzie służyli głównie ludzie ze szlachty. Przekaz musiał być bardzo prosty, bo inaczej 90 % z nich nie zrozumiałaby go wcale. To mi9ało porywać do walki, a nie być arcydziełem poezji.
Podobnie rzecz ma sie odnośnie religii. Większość modlitw była tworzona dla ludzi prostych wyjaśnienie jak w/w

Zaciekawiony

02.12.2017

Problem w tym, że także dziś tworzy się wiersze o tematyce patriotycznej, które są tak prosto zbudowane, mają ponaciągane rymy i wersy byle podobnie brzmiało. Coś w stylu "żołnierze wyklęci-cześć pamięci".

Ozar

02.12.2017

Żołnierze wyklęci to temat na inną bajkę. Teraz akurat taki polityczny klimat dla nich. Byli wśród nich i bohaterzy i zwykli bandyci, kwestia podejścia co, kto i kiedy. Nie można wszystkich mierzyć jedną miarą. To temat rzeka wielka jak Amazonka.

betti

02.12.2017

Najlepiej potraktować zarówno pieśni patriotyczne jak i religijne jako wzór rymów gramatycznych, których nie należy stosować w poezji.

Ozar

02.12.2017

Pewnie tak, ich czas już dawno minął i trzeba powiedzieć amen !!!!

Zaciekawiony

02.12.2017

Przez wyszukiwarkę znalazłem taki charakterystyczny przykład:
http://www.opowi.pl/wykleci-a21792/

Rymy:
wyklęci-pamięci
wyklęci - śmierci
wyklęty-chętny
owi-bohaterowi
wojna-wolna

riggs

03.12.2017

Pierdolenie o Szopenie
Picu, picu mój dziedzicu
Rymowanie - sranie w banię

Wnioski betti - jak kotlety ( nie częstoch.)
w dobrej wierze - radzi szczerze (częstoch )

Upadły(D.F)

03.12.2017

Zgadzam się z Ozarem nie zawsze musi być tekst arcydziełem poetyckim ;) On ma mieć przekaz, skłaniać ldzi do zastanawiania się lub być po prostu żartobliwą rymowanką. Skomplikowane rymy czy nie... jedno jest pewne pisać można wszystko i o wszystkim ;)

Ozar

03.12.2017

Dokładnie tak Upadły. Czasami tekst jest pisany nie dla wyniosłych dusz, ale dla zwykłych zjadaczy chleba. Czasami tek trzeba, bo cel jest wzniosły.

Nuncjusz

03.12.2017

A czasami cel jest przaśny jak w moich rymowankach

Część postów została ukryta (91)

Zaloguj się, aby przeglądać cały wątek