Ów - zastosowania i odmiana [Artykuł]

Nadużywanie wyrazu "ów", w dodatku tylko i wyłącznie w jednej formie, jest częstym błędem amatorskich opowiadań. Przyczynę można widzieć w postrzeganiu owego zaimka jako elementu języka bardziej wyszukanego, toteż początkujący pisarz stosuje go gdy chce użyć inteligenckiej stylizacji, archaizacji czy po prostu chce mądrzej brzmieć. Problem polega na tym, że zazwyczaj osoby takie spotkały się z "ów" w jednym lub kilku przypadkach i o ile z kontekstu domyśliły się jego znaczenia, to znana jest im tylko jedna forma, której używają we wszystkich sytuacjach, nie bacząc na gramatykę.

Znaczenie

Co takiego znaczy ÓW? Najczęściej tyle samo co "ten", "tamten" bądź "on" i może być użyty dla uniknięcia powtórzenia. Takie zastosowanie utrwaliło się choćby w wyrażeniu "ten i ów" gdzie mowa o bliżej nieokreślonych osobach - "ten" to jeden zaimek, ponieważ mowa o większej ilości osób to następnym zaimkiem jest równoznaczny "ów" też mówiący o jakiejś osobie. Podobnie rzecz się ma w zwrotach "to i owo", "tędy owędy" czy "tu i ówdzie".

Zastosowanie

Zwykle mówimy "ów" o osobie lub przedmiocie, o którym już była poprzednio mowa, zwłaszcza gdy chcemy unikać powtarzania już użytego określenia ale nie chcemy popaść w niejednoznaczność. Na przykład w jednym zdaniu mówimy między innymi o jakiejś osobie, w drugim zdaniu ponownie o niej wspominamy określając ją w inny sposób. Aby nie tworzyć wrażenia, że mowa o kimś zupełnie nowym, dodajemy "ów" z domyślnym znaczeniem "ów o którym poprzednio mówiono":

* "Następnego dnia poszedłem do chaty starego Stanleya, który był znany w okolicy z zamawiania bolących zębów, zdejmowania kołtuna i nastawiania zwichnięć. Ów na poły znachor, na poły felczer, powinien coś na moją przypadłość zaradzić."

* "Twierdza wznosiła się ponad doliną jak posępny, czujny strażnik, pochylony groźne i tylko czekający na drobne przewinienie, aby zerwać się ze szczytu i runąć karzącą lawiną. O zachodzie, gdy słońce chowało się za masyw góry opodal strzelistych blanek, jej mroczny cień przebiegał wzdłuż dolinę, jak gdyby osobiście sprawdzała porządek w przyczajonych wioskach, docierając zaostrzonym pazurem najwyższej wieży aż po Przełęcz Straceńców. Nikt kto znalazł się w tym miejscu, nie mógł uciec od niewypowiedzianej grozy, jaką wzbudzał ów zamek."

Niekiedy w zdaniu złożonym kolejność może być odwrócona - najpierw pojawia się "ów" a potem wyjaśnia się o kim mowa:

* "Był to w pewnością ów mężczyzna, gentleman o którym wspominała Kate w swym pamiętniku."

Ze względu na to, że zaimek ten był chętniej używany w dawniejszych tekstach, dobrze jest używać go w stylizacji. Padając z ust zblazowanej nastolatki z jakiejś współczesnej High School będzie jedynie stylistycznym zgrzytem. Niewskazane jest też nadużywanie i zbyt częste użycie w tekście. Dla osób znających znaczenie wyrazu, będzie to brzmiało tak, jakby autorowi brakowało słów, jak coś w rodzaju "chodzi mi o ten tego, no ten"

Odmiana

Podobnie jak "ten" i "on" zaimek "ów" odmienia się przez osoby i przypadki. Forma "ów" dotyczy tylko rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej. Łączenie jej z wyrazami w rodzaju żeńskim, nijakim lub w liczbie mnogiej świadczy tylko o tym, że autor nie wie jakiego właściwie słowa użył. A chyba wszyscy przyznacie, że nie jest dobrze ujawniać swych niedostatków intelektualnych.

Błędem jest forma "owy" użyta w liczbie pojedynczej i rodzaju męskim. Wyraz taki był używany w staropolszczyźnie ale nie jako zaimek.

Jest więc ów mężczyzna, ale już owa kobieta i owo dziecko. w liczbie mnogiej owi mężczyźni i owe dzieci i kobiety.

Jeśli chodzi o przypadki:

Kto? co? - ów mężczyzna, owa kobieta, owo dziecko

Kogo? Czego? - owego mężczyzny, owej kobiety, owego dziecka

Komu? Czemu? - owemu mężczyźnie, owej kobiecie, owemu dziecku

Kogo? co? - Owego mężczyznę (ale ów młotek), ową kobietę, owo dziecko

Z kim? z czym? - z owym mężczyzną, z ową kobietą, z owym dzieckiem

O kim? O czym? - o owym mężczyźnie, o owej kobiecie, o owym dziecku

hej ty...! - ów mężczyzno!; owa kobieto!; owo dziecko!

@ Pręgierz niesławy

Przykłady złych użyć zaimka "ów" z niedawnych opowiadań:

"Czegom ów Mądrość otrzymał?" - nie, nie otrzymałeś

http://www.opowi.pl/krol-swiatowfragment-a36078/

"Pewnego razu na ziemie ów bestii przyleciał demon" - na imię mu było Zły Styl

http://www.opowi.pl/amon-wojownik-z-wyboru-a30851/

"Ów postać po kilku chwilach podniosła jedną rękę i" - zaprotestowała przeciwko zmienianiu jej płci w obrębie jednego zdania.

http://www.opowi.pl/strumien-krwi-cz5-a34240/

"Ów mężczyzną był John" - ale w złej formie

http://www.opowi.pl/czytajacy-w-myslach-czesc-21spotkanie-a9186/

"Amy, bo tak miała na imię ów kobieta" - przed operacją zmiany płci

http://www.opowi.pl/bitwa-literacka-zawod-zabojca-a7554/

"Jednak ów odprężająca myśl szybko ustąpiła" - i już żadna inna nie nawiedzała jego głowy

http://www.opowi.pl/zdrada-opowiadanie-z-szuflady-a22030/

do poczytania:

https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/;7581

https://sjp.pwn.pl/sjp/ow;2497336.html