Problem nadmiar'ów apostrof'ów [Artykuł]

Kolejny błąd amatorskich opowiadań, stanowi tym razem kwestię bardziej techniczną - chodzi o złe użycie apostrofów przy zagranicznych imionach i nazwiskach. Jest to kwestia bardziej subtelna niż pomyłki z przecinkami i raczej niewiele się o tym mówi w szkołach.

* * *

Każdy czytelnik z pewnością widział ten specyficzny zapis anglojęzycznych imion - gdy się je odmienia, to oczywiście dodaje się do nich końcówki zgodnie z deklinacją, jednak często poprzedzone apostrofem, to jest znakiem podobnym do przecinka ale umieszczonego u góry. '

Hermiona powiedziała cośtam do Harry'ego, ten przekazał to Weasley'owi, uważając aby nie wpadło to do uszu Snape'a. Tego typu konteksty. Jednak brak dostatecznej wiedzy o tym, czemu właściwie tak się to pisze, skutkuje nadużyciem w miejscach gdzie zapis nie powinien być użyty, lub brakiem gdzie powinien wystąpić. Serio, można czasem odnieść wrażenie, że dla niektórych apostrofy dodaje się przy odmianie każdego zagranicznego imienia czy nazwiska.

Apostrofy wstawione przed końcówką wynikającą z deklinacji, mają ważną funkcją zaznaczania gdzie kończy się stała, zapisywana w niezmiennej formie część imienia, w sytuacji gdy ostatnia głoska nie pokrywa się w wymowie z zapisaną literą. W przeciwnym przypadku gdy ostatnia litera jest wymawiana tak jak w zapisie to apostrof nie jest potrzebny, bo widzimy: tu jest końcówka deklinacyjna, tu kończy się słowo. Pismo jest w zasadzie wyrazicielem mowy, ma jednak pewne swoje zasady i zapis może różnić się od wymowy. Nasz język wedle pewnych prostych zasad dodaje do imion i nazwisk końcówki zgodnie z zasadą odmiany, opierając się głównie na dopasowaniu końcówki do rodzaju i ostatniej głoski. Chcąc jednak zachować w miarę możliwości oryginalny zapis zagranicznego wyrazu zaznaczamy, że ta końcówka gramatyczna, nie jest wprost połączona z ostatnią literą zapisaną, lecz z głoską.

Ogółem więc zasada stosowania apostrofów jest dość prosta - gdy ostatnia zapisywana litera imienia czy nazwiska nie jest wymawiana tak, jak w naszym języku, lub w ogóle nie jest wymawiana, dodajemy przy odmianie apostrof przed końcówką. Dzięki temu czytelnik wie, że to akurat imię ma wymowę inną niż pisownia oraz, że jego forma podstawowa to zapis przed apostrofem.

Weźmy dla przykładu popularne imiona Harry, George, Joseph:

- Harry - wymowa "hari" - wymowa odmiany dopełniaczowej: do "hariego" - zapis "Harry'ego"

- George - wymowa "dżordż" - wymowa fomy dopełniaczowej "dżordża - zapis "George'a"

- Joseph - wymowa "dżouzef" - wymowa formy dopełniaczowej "dżouzefa" - zapis "Joseph'a"

W pierwszym i ostatnim przypadku ostatnia litera jest wymawiana inaczej niż w języku polskim, w drugim końcowe "e" jest zupełnie nieme. W niektórych nazwiskach może się pojawiać także nieme końcowe "gh", h" a nawet "b" (Limb).

Od tej zasady jest jednak kilka wyjątków. Gdy deklinacyjna końcówka zaczyna się tą samą literą, którą odmienione imię czy nazwisko się kończy, dodajemy ją bez apostrofu, kasując zdublowaną literę. Dotyczy to głównie form narzędnika i miejscownika. Chodzi tu o to aby ujednolicić zapis i uniknąć takich form jak "Harry'ym" czy "Jose'em" stąd zapis "z Harrym i Josem". W efekcie to samo imię w pewnych odmianach powinno mieć dodany apostrof a w innych nie.

Pisownia i odmiana nazwisk francuskich czy portugalskich bywa bardziej skomplikowana, niektóre funkcjonują w formach spolszczonych, inne są nieodmienne. Jeśli piszemy o postaci historycznej dobrze jest poszukać tekstu w którym się pojawia i upewnić jak wygląda zapis w różnych formach.

W opisie sensu dodawania apostrofów wspomniałem o tym, że pozwalają się nam czytelnikom upewnić, jak zapisywana jest właściwa, podstawowa forma imienia czy nazwiska. Jest to o tyle ważne, że możemy w tekście spotkać imię tylko w odmianie i ze względu na reguły języka możemy czasem błędnie rekonstruować formę podstawową.

Mój ulubiony przykład to nazwisko dawnego pisarza Rabelais, znanego głównie z satyrycznego cyklu "Gargantua i Pantagruel". Pomyślcie teraz jak to zapisać: Gargantua to książka napisana przez... Rabelais'go. Wymowa francuska nazwiska to "rabele" stąd odmiana "rabelego". Bez zaznaczenia co jest końcówką dodaną trudno będzie odtworzyć nie tylko formę podstawową, ale i wymowę.

Tak więc teraz jasne powinno być dla was, że można z apostrofami popełniać dwa błędy - wstawiać tam gdzie nie trzeba, bo nie jest zasadą, że dodajemy je przy każdym obcym imieniu czy nazwisku, lub też nie wstawić tam gdzie jest potrzebne. Ten ostatni błąd to zapewne wynik tego, że początkujący pisarczyk używa imienia którego nie widział zapisanego w tekście i nie kojarzy go jako jednego z grupy "tych imion z apostrofami nie wiem czemu ale widać tak".

* * *

Pręgierz niesławy

Przypadki niewłaściwych użyć apostrofów.

* "W pewnym momencie dostrzegła chłopaka, blondyna z dziwną tubą pod ramieniem, zmierzającego do domu Jack’a"

http://www.opowi.pl/porwana-czesc-1-a8631/

* "Ponieważ przełożyli nam lot, mieliśmy najpierw pojechać do West'ów"

http://www.opowi.pl/moc-wspomnien-rozdzial-1-a33070/

* "Wyryte na niej były mury zamku i wielka, artystycznie wygięta litera C - symbole rodziny Carstairs'ów"

"Na hasło syrop klonowy Jem'owi zaburczało w brzuchu" - Z takim imieniem to nic zaskakującego

http://www.opowi.pl/biel-a23021/

* "-Trzymaj- wręczył je w ręce Stevie'ego"

http://www.opowi.pl/pudelko-po-butach-a5144/

* "Krwawienie coraz bardziej przybliżało ją do Rémi'ego." - w tym francuskim imieniu końcowe "i" wymawia się tak samo jak w języku polskim.

http://www.opowi.pl/rozany-cmentarz-a36213/

* "Dzisiejszy dzień w szkole zleciał Hikari'emu bardzo szybko" - błąd jest podwójny, bo japońskie imię Hikari jest imieniem kobiecym

http://www.opowi.pl/wichry-gathering-rozdzial-3-a274/

[+ trochę poprawek]

------

https://sjp.pwn.pl/zasady/Nazwiska-konczace-sie-w-wymowie-na-y-lub-i-po-spolglosce;629623.html

https://sjp.pwn.pl/zasady/Nazwiska-zakonczone-w-pismie-na-spolgloski-lub-y-po-samoglosce;629618.html

https://sjp.pwn.pl/zasady/Nazwiska-zakonczone-na-e-nieme;629619.html

https://sjp.pwn.pl/zasady/240-61-2-Imiona-obce;629610.html