Z pamiętnika polskiego repatrianta - List z przeszłości (Dziennik)

Od powrotu do Polski, wiele rzeczy odkrywam na nowo, jedną z nich jestem ja sam. Poznaję na nowo osobę, którą byłem kiedyś. Widzę ją przez pryzmat sytuacji, wspominanych przez niewidzianych od lat przyjaciół. Spotykam cień samego siebie w ponownie odwiedzanych miejscach, niegdyś mających dla mnie wielkie znaczenie. Odkrywam chłopaka, który pięć lat temu rzucił wszystko, i prawie z dnia na dzień, wyjechał na inny kontynent budować życie od nowa. Czytam jego książki, używam jego rzeczy, noszę jego ubrania i staram się sobie przypomnieć kim on był i jak myślał. W co wierzył? O czym marzył?

Tak wiem, pięć lat to nie tak długo, ale wydaje mi się jakby to było życie temu. Tyle się działo. Tak wiele zmieniło. Po raz kolejny zaczynam od nowa – trzeci, jeśli wierzyć moim obliczeniom. Trzeci raz od zera, ale jak to mówią: „do trzech razy sztuka”. Może tym razem się uda. Chociaż teraz nie jest może to tak do końca czysty start. Mam przecież rodzinę, przyjaciół, znajomych. No i mam też historię, do której nie przykładałem większej wagi w chwilach, gdy powstawała, czego dziś żałuję, bo często łatwiej nam iść do przodu jeśli wiemy dokładnie skąd zmierzamy i dlaczego pojęliśmy marsz.

Nie jest też tak, że wszystko wróciło do momentu sprzed mojego wyjazdu. Już samo otoczenie zmieniło się diametralnie. Zamieszkałem bowiem w Poznaniu, mieście, w którym wcześnie byłem tylko raz, przejazdem, i nie widziałem wiele poza dworcem PKP. W rodzinne strony zaglądam dużo rzadziej niż bym chciał, gdyż trzystupięćdziesięcio kilometrowa podróż, którą muszę odbyć, by się tam znaleźć nie należy do tanich ani szybkich. Z reguły więc, czekam gdy trafi się więcej dni wolnych, niż zwyczajne dwa weekendowe. Pakuję wtedy do swojego starego kombika żonę i jej koty (jej nie moje). Żony sześć par ubrań na zmianę na dwa dni, plus trzy pary ekstra na wszelki wypadek, wychodzi z tego dziesięć dla okrągłego rachunku, a na dni jedziemy cztery, więc razem wszystkiego dwadzieścia. Małżonki ulubiony koc i poduszkę, bez których źle jej się śpi, poza tym jedzenie, bo musi trzymać dietę, ciepłą kurtkę, cienką kurtkę i średnią kurtkę – bo zapomniała, jaką ma u rodziców, do tego buty, których par już nie liczę. Koty muszą w aucie mieć kuwetę, leżanki, ulubione kocyki, reklamówkę z asortymentem kocich łakoci (nie wiadomo, przecież, na które będą miały ochotę!), podkładki chłonące ciecz (gdyby za daleko im było do kuwety) i torbę kocich akcesoriów (szczotek, obcinaczek, pluszowych myszek i kocimiętki). Gdy wszystko to już piętrzy się po dach samochodu, na samą górę kładę swój plecak, w którym jest laptop, zeszyt, książka i bielizna na zmianę. Tak przygotowani i obładowani jak cygański tabor, ruszamy w sześciogodzinną podróż (która trwałaby znacznie krócej gdyby nie siedem przerw na sikanie żony, trzy dodatkowe na wysikiwanie kotów i ewentualną jedną na potrzebę większą, tudzież nieprzewidzianą). Całość doświadczenia dopełniają kocie popisy wokalne, które staram się zagłuszyć, rozmagnetyzowanym odtwarzaczem magnetofonowym i klęciem na innych kierowców. Podróż tę staram się odbywać tak rzadko, jak to tylko możliwe. Kiedy więc muszę koniecznie jechać do rodzinnego Kędzierzyna, na dzień lub dwa, załatwić sprawy formalne (lekarzy, urzędy, ubezpieczenia itd.) a nie muszę zabierać swojej lepszej połówki, wraz z inwentarzem, chętnie korzystam z dobrodziejstwa kolei. Kiedyś wydawało mi się, że auto to szczyt podróżniczej technologii a kto ma samochód posiada też wolność. Teraz patrzę tylko, by jechać pociągiem, wolność podróży zostawiając niestrudzonym włóczęgom, samemu natomiast odbywając wojaże jak pan i władca – czytając książki i pochłaniając kanapki i kawę. Cóż z tego, że zamiast godzin sześciu jadę osiem?

W listopadzie pojechałem w ten sposób do domu, na jeden dzień, załatwić jakąś „ważną sprawę”, która zajęła mi godzinę, a potem już czas miałem tylko dla siebie. Korzystając z tego postanowiłem wybrać się na „ulubione zakupy”. Tym mianem określam, grzebanie w pudłach i workach, które zostawiłem u rodziców wyprowadzając się do Stanów. Normalnie nie cierpię kupować niczego, szukać ubrań czy jakichkolwiek innych przedmiotów, nawet jeśli są mi niezbędne. Tutaj jednak mam sklep, w którym wszystkie towary są w moim guście, nie muszę użerać się z innymi klientami ani niemiłą obsługą, a najwyższą ceną jaką czasem muszę zapłacić, jest wąchanie lawendowego zapachu środka na mole, przez jakiś tydzień, zanim nie zwietrzeje. Czasem zdarza się też, że szukam czegoś konkretnego. Tak było też tym razem. Od ponad roku wraz moim najlepszym przyjacielem próbowaliśmy odnaleźć film, który nakręciliśmy w liceum. On go nie miał, ja nie wiedziałem czy mam, bo nie było mnie jeszcze wtedy w Polsce, wszyscy pytani przez nas znajomi, tylko rozkładali ręce i kręcili głowami. Postanowiłem, że część tego wolnego listopadowego dna poświęcę na poszukiwania tego zaginionego ruchomego obrazu. Przejrzałem bezowocnie wszystkie opisane płyty jakie znalazłem, potem przebrałem jej ponownie wyciągając te nieopisane, których jak się okazało było więcej niż opisanych. Przeklinając w duchu przeszłego siebie, zacząłem sprawdzać je „analogowo” wkładając jedna po drugiej do laptopa. Znalazłem kupę bzdur: muzyki, filmów, seriali, gier, materiałów naukowych. Kilka CD-ków, które mnie zainteresowały odłożyłem na bok, by zabrać z powrotem do Poznania, większość jednak wylądowała w koszu lub powróciła do limbo szafek i pudełek.

Zbliżałem się do końca mojej małej sterty, kiedy po otworzeniu jednej z płyt oczy wyszły mi na wierzch. Były na niej zdjęcia z letniego obozu w Jastrzębiej Górze (jeśli dobrze pamiętam), na który pojechałem mając lat piętnaście czy może szesnaście. Na śmierć zapomniałem o ich istnieniu! Przeglądałem je powoli w nabożnym skupieniu, mimo iż były robione prawdopodobnie jedną z pierwszych komórek z aparatem fotograficznym, zamazane, zamglone i jakby kosmate, przywołały one masę wspomnień, twarze ludzi, których nie oglądałem od lat, miejsc w których zapomniałem, że byłem. Skopiowałem wszystkie fotografie, na dysk twardy i posłałem koledze, z którym pojechałem na ten obóz, wierząc, że jemu też się one spodobają. Nie ten kolega jest tu jednak ważny, tylko młoda, śliczna dziewczyna o kasztanowych włosach i wielkich sarnich oczach przytulająca na jednym ze zdjęć do długowłosego, wysokiego szczawika w czerwonej koszulce z sierpem i młotem – mnie. Nie miałem, trudności, by przypomnieć sobie jej imię, kim była co dla mnie znaczyła. Nie jest tak, jak pewnie spodziewałeś się czytelniku, że powiem teraz: nie myślałem o niej od lat. Kasia, po dziś dzień, przewija się w moich wspomnieniach kilka razy w roku. Nie rozmawiałem z nią, co prawda, od blisko dekady, nie widziałem jej zdjęć, nie miałem z nią kontaktu, ale pozostaje ona w mojej pamięci, w przeciwieństwie do innych dziewczyn, o których wspomnienia zatarły się i zblakły. Czy to była miłość od pierwszego wejrzenia? Piętnastoletni chłopak, zakochuje się od pierwszego wejrzenia dwa razy na tydzień, więc nie wiem. Czy była to pierwsza, wielka miłość? Nie pamiętam już czy pierwsza, ale chyba wielka i na pewno miłość. Jak mówiłem, wtedy nie przywiązywałem wagi do pielęgnowania wspomnień, zapisywania swojej historii, nawet we własnej głowie. Żyłem, jak większość nastolatków – z dnia na dzień, z minuty na minutę, nie martwiąc się co było przed chwilą i stanie się zaraz.

Dziwne to było doświadczenie, patrzeć na tego mnie sprzed lat, zakochanego i szczęśliwego. Mnie sprzed Ameryki, sprzed ślubu, studiów, kotów i kombi, mój Boże, mnie sprzed matury – kiedy to wszystko było? Jak minęło tak szybko? Wpatrując się w tę parę, stojącą pod palmą czy innym tropikalnym drzewem, które nie wiem skąd miałby się wziąć nad Bałtykiem, próbowałem przypomnieć sobie co wtedy myślałem, co czułem i kim byłem. Ale młodzieniec ze zdjęcia wydał mi się zupełnie obcy, oderwany i zrozumiałem że przez ostatnie piętnaście lat częściej myślałem o obejmującej go dziewczynie niż o nim. Oczywiście, że tak, bo jeszcze przez lata utrzymywaliśmy kontakt. Obóz skończył się szybko i ja wróciłem do swojego Kędzierzyna ona do Legnicy,oboje wierząc, że mimo iż dzielą nas setki kilometrów, miłość pozwoli naszemu związkowi przetrwać wszystko. Oczywiście, nie przetrwaliśmy, po jakimś czasie ja poznałem kogoś nowego, kto był blisko, kogo mogłem dotknąć i wydawało mi się, że zakochałem się znowu (może nawet tak było naprawdę). Kasia również kogoś poznała, dzięki internetowi dalej rozmawialiśmy, raz lub dwa razy w roku, a z czasem coraz rzadziej. Ostatni raz nie długo nim poznałem moją żonę, oboje przechodziliśmy wtedy przez rozstania z ludźmi, na których nam zależało. Postanowiliśmy więc się spotkać, porozmawiać, zobaczyć gdzie nas to zaprowadzi. Ona jednak rozmyśliła się w ostatniej chwili, na dzień przed, napisała mi bym do niej nie jechał, nie dzwonił, nie pisał, chciała spróbować naprawić wszystko ze swoim chłopakiem i prosiła bym zrozumiał. W pierwszym odruchu pomyślałem że pojadę i tak, szukać jej w obcym mieście, spać na dworcu póki nie przyjdzie się ze mną zobaczyć, wysłuchać... no właśnie czego? To byłby szantaż, a ja przecież nie wiedziałem nawet co miałbym jej powiedzieć, czego tak właściwie od niej chcę. Nie wiedziałem nawet do końca kim się stała, więc zostałem i uszanowałem wszystkie jej życzenia. Chociaż gdybym wtedy postąpił inaczej, gdyby historia poszła innym torem, kto wie co by się zdarzyło? Ta ostatnia myśl sprawiła, że poczułem się dziwnie i mimo że zwykle nie mam problemów z opisaniem uczuć, swoich, czyichś, zmyślonych postaci w moich opowiadaniach, proszę nie pytajcie mnie jak czułem się w tamtej chwili, bo nie wiem. Chyba jak zdrajca, bo po chwili zrobiło mi się wstyd i myśląc o swojej żonie, nie tylko zamknąłem zdjęcie, ale wyłączyłem komputer i wyszedłem z domu, na poszukiwanie czegoś co odwróci moją uwagę od niechcianych wspomnień.

Kilka tygodni później, mniej więcej w połowie grudnia, musiałem znów jechać do rodzinnego miasta, załatwić coś co można załatwić tylko osobiście, a co nie mogło czekać, aż ściągnę tam cygańskim taborem na święta. Spraw tych miałem na tyle, że zaplanowałem dwudniowy pobyt, ale jak to zwykle bywa, między jedną a drugą sprawą miałem na tyle czasu, by zacząć się nudzić. Po raz kolejny wybrałem się na „ulubione zakupy”, unikając jednak płyt i elektroniki, za to szukając ciepłego, zimowego swetra. Grzebiąc na górnej półce dużej szafy, pociągnąłem za coś za co nie powinienem, sprowadzając a siebie lawinę ubrań i klamotów, z której uszedłem cało tylko dlatego, że refleksu i rozsądku miałem na tyle, by dać nura między kurtki i płaszcze, wiszące poniżej feralnej półeczki. „Może tak będzie lepiej” – pomyślałem, wychodząc znowu na zewnątrz. „Teraz przynajmniej dokładnie widać, co jest co”. Zacząłem zbierać wszystko z podłogi, uważnie oglądając, przymierzając, próbując, zastanawiając się czy się przyda czy się nada. Trwało to dłuższy czas, aż moją uwagę zwróciła blaszana puszka po jakiś ciastkach, czy innych cukierkach. Otworzyłem ją z ciekawością. W środku były upchane przeróżne szpargały, które chciwie wysypałem na łóżko. Pomiędzy harcerską finką, scyzorykiem, ozdobną fajką i wyblakłym rachunkiem leżała koperta upstrzona prostymi rysunkami, skreślonymi czerwonym cienkopisem. Podniosłem ją i obróciłem kilka razy w palcach. Wiedziałem co znajdę w środku, ale zajęło mi chwilę nim zdecydowałem się doń sięgnąć. List. List z przeszłości. Przysiadłem na łóżku i wyciągnąłem z koperty dwie poskładane ze sobą kartki, pożółkłego, już nieco, ze starości papieru. Były ponadpalane na brzegach, jak to dzieciaki robiły kiedyś, na przełomie tysiącleci. Powąchałem je ostrożnie, ale nie poczułem perfum, jak powinienem gdyby to był amerykański film, albo nie najlepsza książka, tylko zapach papieru, popiołu i żelaza. Rozwijałem te kartki ostrożnie, by ich przypadkiem nie porwać lecz zanim miałem okazję przeczytać chociaż słowo, coś wyleciało spomiędzy nich i wylądowało na moich kolanach – pukiel włosów. Uśmiechnąłem się łapiąc go delikatnie w dwa palce, to było tak beznadziejnie romantyczne, okropnie sztampowe, tak bardzo miłe. Nie mam natury romantyka, wielu ludzi tak uważa ale to kompletna bzdura, ci którzy znają mnie bliżej wiedzą, że jestem do szpiku kości pragmatyczny. Po prostu potrafię opisywać rzeczywistość przez pryzmat uczuć i detali, które są mi potrzebne, do tego by pokazać perspektywę i kontekst (dwie rzeczy najważniejsze dla pisarza). Jednak trzymając w dłoniach ten kosmyk kasztanowych włosów, nie mogłem powstrzymać zalewającej mnie fali uczuć. Gdzieś kiedyś, dawno temu, dziewczyna dała chłopcu część siebie – swoje serce i żeby pamiętał o tym na zawsze, dołączyła do niego obcięty pukiel swoich włosów. Również część niej samej, bardziej realną, choć mniej znaczącą, ale to był tylko symbol, symbol czegoś innego... Teraz zapisane na papierze te zdania wyglądają jak początek bajki, albo infantylnego romansu, wypowiedziane pewnie brzmią jeszcze gorzej, ale „poczute”... „Poczute” były wspaniałe. Sprawiły że na jedną, króciutką chwilę stałem się księciem z bajki. Nie wypada? Nie przystoi? Obciach? Tak, prawda. Ale do diabła z tymi co tak sobie pomyśleli, do diabła też ze mną jeśli i mnie przemknęło to przez głowę. Ta chwila, była moja.

Wciąż trzymając w ręku kosmyk włosów otworzyłem list, zapisany dużym i kształtnym, choć odrobinę chybotliwym pismem, i przeczytałem go bardzo niespiesznie. Nie będę przytaczał tu tego co w nim było, to bez znaczenia, zaczytuję tylko podpis: „Na zawsze twoja...”. Czy aby? Przecież nie tak się to odbyło, ja jestem szczęśliwie żonaty, ona wyszła za mąż i mam nadzieję, że jej związek układa się tak świetnie jak mój. Jednak po tylu latach nadal na papierze, czarno na na białym jak dowód w sprawie sądowej widnieje: „Na zawsze twoja...”. I chyba tak jest naprawdę. Nie, nie zdecydowałem się w tamtej chwili, porzucić swojego życia i znaleźć białego rumaka, by na nim wyruszyć w poszukiwaniu jedynej prawdziwej miłości, przemawiającej do mnie zza kurtyny wspomnień. Oczywiście, że nie. Ale przypomniałem sobie znalezione zdjęcie i parę ludzi, którymi byliśmy kiedyś. Wiem, że oni nadal się kochają, że prawdziwie, na zawsze należą do siebie. Nie poczułem, tym razem, wstydu i nie myślałem o sobie jak o zdrajcy, tak jak kilka tygodni wcześniej. Nie kocham przecież Kasi, jak mógłbym? Nie znam jej, przecież zupełnie. Dziś chyba nie poznałbym jej na ulicy i ona mnie zapewne również. Ale ten chłopaczek ze zdjęcia, ten dumny z siebie młokos, on ją kocha. Nie tą Kasię „dzisiejszą”, mężatkę a może i mamę, ale tą sarniooką dziewczynę ze zdjęcia, której kiedyś, dawno temu nie chciał wypuścić z ramion. A ona kocha jego. W tamtym miejscu i tamtym czasie, pod tą idiotyczną palmą. Właśnie dzięki temu, ta deklaracja z dołu listu jest tak prawdziwa, jak to tylko możliwe. I nie ma w tym niczego nie właściwego, żadnej zdrady wobec ludzi, których kochamy dziś w teraźniejszości. Bo my już nie jesteśmy tymi ludźmi, którymi byliśmy wtedy, mimo że oni są i na zawsze będą częścią nas.

Wierzę, że jeśli raz się kogoś kochało, kocha się tę osobę na zawsze - w pewnym miejscu, w czasie przynajmniej, jednak nie mniej prawdziwie. Jeżeli zależy ci na kimś, bardziej niż na sobie, jeżeli chcesz tylko dobra tej osoby i kiedy jej nie ma czujesz dziurę wyrwaną w duszy, to to jest miłość. Czasem ta osoba może się zmienić. Ty też możesz się zmienić, wtedy przestajecie kochać te osoby, którymi się staliście na przestrzeni trwania związku, nie czyni to jednak miłości jaka łączyła ludzi, którymi byliście ani trochę mniej prawdziwą. Wymiernikiem uczucia w takim wypadku staje się czas. Z jego perspektywy kiedyś popatrzysz w przeszłość i po prostu będziesz wiedział, że ta osoba była kamieniem milowym, punktem zwrotnym twojego życia, że zmieniła cię na zawsze i nic jej nie zastąpi, to jest właśnie miłość. Jeżeli po latach jesteś w szczęśliwym związku, ale gdy przypadkiem wrócisz myślami do tamtych dni, spędzonych w jej towarzystwie i mimo woli zaczynasz tęsknić, to była to miłość – rana, która nigdy się nie zagoi. Kasia była dla mnie taką osobą i cieszę się, że właśnie w jej towarzystwie piętnastoletni ja spędzi resztę wieczności.

Tu właściwie mógłbym zakończyć tą historię, ponieważ przemyślenia, które chciałem przekazać prowadzą tylko do powyższej konkluzji. Jest jednak coś jeszcze...

Pomyślałem, że jeżeli po tylu latach, nagle odnajduję w tak niedługim odstępie czasu dwie rzeczy przypominające mi o Kasi, to jeżeli pojawi się trzecia, skontaktuję się z nią. Znajdę na facebooku i napiszę krótkiego maila, zapytam jak leci, czy wszystko w porządku i tyle. Dzień później, jechałem z powrotem do Poznania. W Opolu przesiadłem się z kolei regionalnych do pociągu pospiesznego, odnalazłem swój przedział, który zajmowała jedynie samotna starsza pani. Z początku przypatrywała mi się podejrzliwie, ale po krótkiej wymianie uprzejmości, przezwyciężyła strach i zaczęła ze mną rozmawiać, bo w gruncie rzeczy, mimo wyglądu oprycha jestem całkiem miłym gościem. Starsza pani, której imienia nie poznałem, opowiadała mi o Krakowie jej młodości. O studiach, które tam odbyła, poznanych ludziach. Mówiła, że wtedy było łatwiej, życie prostsze i my młodzi mamy teraz dużo więcej problemów i zmartwień. Słuchało mi się tego tak dobrze. Pani była typem zażywnej babci, do której człowiek po prostu chce się przytulić, słuchać jak mówi i na pożegnanie dostać eukaliptusowego cukierka z krzyżykiem. Nie przerywałem jej, nie dodawałem nic od siebie, nawet o nic nie pytałem oczarowany magią jej „babciowatości”. Aż zdradziła dokąd jedzie. „Do Legnicy na święta. Do córy. No i do wnusi, ona też tam przyjedzie. Fajna z niej dziewczyna, taka gdzieś w pana wieku” – tak powiedziała, a mnie zamarło serce. Chciałem spytać, naprawdę bardzo chciałem. Ale nie zapytałem. Gdyby nawet jakimś kosmicznym zbiegiem okoliczności okazało się, że wszystko się zgadza i miła starsza pani jest, faktycznie babcią dziewczyny, która półtorej dekady temu napisała do mnie list, co miałbym jej powiedzieć? Proszę ją ode mnie pozdrowić? Nieee... to dopiero byłoby trywialne. A gdyby się okazało, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa, że moja towarzyszka podróży nigdy nie słyszała o żadnej Kasi? Co wtedy? Co miałbym odpowiedzieć: a, to przepraszam? Nie. To też nie pasuje. Nie zapytałem więc, zamiast tego we Wrocławiu ściągnąłem starszej pani torbę z półki i odprowadziłem do drzwi, życząc wszystkiego najlepszego, powodzenia i dziękując za wspólną podróż, a ona odpowiedziała mi tym samym. I tu właściwie kończy się ta historia. Chociaż ja sam wolę wierzyć, że gdy babcia dotarła wreszcie do domu swojej córki i przywitała z wnuczką powiedziała jej: „Wiesz jechałam, z takim panem z Kędzierzyna-Koźla, był mniej więcej w twoim wieku. Co prawda wyglądał jak zakapior, ale okazał się bardzo miły”. A jej wnuczka chciała o coś zapytać, ale w końcu zdecydowała, że lepiej będzie jak nic nie powie.