Pobóg Welebor 1

Uśpione miasto szumiało szos szarą nawierzchnią przez nocne pojazdy o tej przedświtu godzinie przemierzaną. Pomruk ozywał się to bliżej, to dalej, niby liście szemrzące i brzęczenie owada, narastał i cichł; zwykła to kołysanka ludziom zamieszkującym to miasto, zwane po prostu Miastem, choć nazywało się naprawdę Królów, bo i Król tu miał swoją siedzibę. Królestwo Jego, Ludia, ludzie bowiem składali większą część poddanych, było starożytne, lecz nowoczesne: takoż koła samochodów, a nie kopyta koni, szum, nie rozgłos czyniły na jezdniach Miasta, co z dalekim brzęczeniem silników spalinowych osobliwy, dobrze znany mieszkańcom Królowa zgiełk falujący, jakby warstwowy, jakby do nieba nocnego bez gwiazd sięgający składało. Czasem zawodzenie hamulców większego pojazdu urozmaicało jednostajność, która jednak, gdy dobrze się wsłuchać, nie była wcale jednostajna, lecz złożona, bogata, wieloma dźwiękami obfita. Szum ten i łagodny zgiełk nazywano Miasta pochrapem, przez uczłowieczenie tegoż zjawiska, jako że bóg opiekuńczy Miasta, mający nawet swoją świątynię, uważany był za prawdziwą boską osobę, przynajmniej przez władze i świątków. Można było w tym pochrapywaniu kołyszącym się zasłuchać, i to właśnie robił w jednej z izdebek w jednym z domów, na poddaszu, mężczyzna będący bohaterem niniejszej opowieści.

Noc była ciepła, sierpniowa. Mężczyzna jakby rozmyślał. Wokół niego książki porozrzucane: dzieje świata i królestwa, bajeczna przeszłość i opowieści o bogach; widać było, co i twarz jego znamionowała, że rozumny jest – czoło wysokie, kształtne rysy; oczy miał zamknięte, ręką wodził łagodnym ruchem w powietrzu, jakby wymacać coś się spodziewał. Tymczasem niebo rozjaśniało się, coraz częściej można było z szumu wyłowić uchem pojedynczych tych pielgrzymów nocnych, po szosach mknących, w miarę jak miasto powoli się wybudzało. Pierwsze duże pojazdy do przewozu osób, zwane ludowozami, zaczynały swą pracę, dźwięk jakby lądującego samolotu wydając, gdy na przystanku pobliskim stawały.

Przyroda już także poczęła się budzić: pierwsze wrony krakaniem nowy dzień obwieściły, a za tym przyłączać się zaczęły inne ptaki głosami różnymi, wśród drzew tak licznie w tym mieście rosnących. Ta rozśpiewana wiadomość, nie wiedzieć do kogo, rozbrzmiała i zgasła, ale przekazana dalej w innych drzewach na następnych ulicach znalazła pierzastych głosicieli.

Niebo ciągle jaśniało, różowiejąc ponad budynkami i do bladego błękitu się zbliżając powyżej, jednak z dymnym jakimś odcieniem, dla dużych skupisk ludzkich właściwym, a nazywanym smokiem, przez wspomnienie ludowe ziejących ogniem potworów, żywych wciąż w wyobraźni i dziejopismach – to jest księgach o przeszłości odległej traktujących. Ten tak zwany smok, syn spalin, był jednak dla Królowian przyjaznym potworem – przez setki lat przyzwyczaili się do niego i jego woni i polubili ją – gdyby go im odebrać, to tak jakby różę pozbawić jej zapachu.

Mężczyzna w pokoju na poddaszu jakby drzemał, gdy słońce zajrzało przez otwarte okno, nie dał znaku przytomności, kiedy zew śmieciarek przybyłych obwieścił o codziennym czyszczeniu żył miasta ze złogów i śmiecia, ani nawet później, gdy rozśpiewały się wiertarki przy jakiejś pobliskiej robocie. Dopiero gdy dłoń życiodajnego złotego boga, a okna miał od wschodu, głową także na wschód leżący, ścianę przeciwległą, szorstką, słonecznym dotykiem ogrzała, Welebor, bo takie nosił imię ten człowiek, oczy otworzył, które ciemne, głębokie, z wyrazem jakimś dzikości tajonej ślepia kota przypominały. Wstał z podłogi, łoża bowiem nie posiadał, i wtedy oczy jego zielone błyski w słońca promieniach okazały, a postać cała potężna acz przygarbiona jakby troską nieznaną dała się ujrzeć. Lat miał około czterdziestu. Włosy odgarnął długie, ciemne, i brodę przeczesał palcami; przeciągnął się jak kot i rozejrzał po skromnej izbie, mnogością książek jednak zaznaczoną. Co moglibyście o owym mężu, Welebora miano noszącym, powiedzieć? Ubóstwo zamieszkania już wskazywało na przynależność do warstwy ludu, nie "umyślnych" ani, tym bardziej, nie "władyków", trzy bowiem warstwy społeczeństwo Ludii składały, choć nazwa łaskawie ku ludowi się skłaniała – dawniej podludźmi zwani, teraz równymi niemal prawami przez króla Ludosława I nadanymi ciesząc się, Ludem byli przezwani. Druga warstwa, Umysłem mianowana, urzędników, uczonych i księży zrzeszała, ustępując najwyższej, Władzy królestwa. Patrząc na, jak tytułowano osoby z Ludu, "obywatela" Welebora, domyślalibyście się w nim raczej Umyślnego lub Władykę, gdyby nie postawa przygarbiona; prawda była taka, że nie znając swoich rodziców, podrzucony do domu dziecka nie przechodził on Próby Głosu za niemowlęctwa, z pomocą której dzielono ludność na warstwę niższą i wyższą; tak więc niejako z urzędu został Ludem (bo pojedynczej postaci słowa nie było). Dom dziecka w którym wychował był się, Wołoborze, dał początek jego imieniu – Welebor.

Zostawmy go, jak przygotowuje się do wyjścia w kierunku miejsca swego zatrudnienia, i wyprzedźmy wychodząc na ulicę. Dość stara, jednak nie tak bardzo, biorąc pod uwagę wiek tysiącletni niektórych wieżowców miasta, kamienica w której mieszkał, nie odznaczała się niczym szczególnym. Ulica Groma jednak – boga burz – co można było przeczytać na murze, stanowiła jedną z główniejszych ulic miasta – wiodła prosto do Królewskiego Lasu, pośrodku miasta rosnącego, a ocienionego ogromnymi chmurodrapami, jak nazywano najwyższe, sięgające chmur budynki. Ruch był już żywy, samochody o kształtach zaokrąglonych i smak ich twórców znamionujących, w barwy rozmaite błyszczykiem malowane, oczy w sierpniowym cieszyły słońcu; ludzie spieszący w swoich sprawach należeli do Ludu, bo przedstawiciele wyższych warstw poruszali się zazwyczaj własnymi pojazdami.

Welebor po schodkach, w ubiorze nie wyróżniającym się, wkroczył w prąd ulicy, i podążył z nim w kierunku, gdzie domyślić się możemy miejsca jego pracy – dzień jak co dzień, jednak, o czym on nie wie jeszcze, ten dzień będzie początkiem nowego jego życia; i tak zdarzenie, które zaraz opiszemy wyrwie go ze zwykłej zadumy o dawnych czasach, a trąci jakieś ukryte struny serca, które nie jest szczęśliwe i zadowolone z życia... Ale po kolei. Idąc wzdłuż kilku grańców mieszkalnych, a tą nazwą, "graniec", oznaczano nowe budynki przeznaczone dla ludu, nieozdobne i kanciaste, spostrzegł przypatrującego mu się człowieka; był w łachmanach ów człek, co nie było rzadkością, szczególnie jeśli trudnił się niegdyś "szeptaniem", jak nazywano rozmowę poufną z budynkami miasta – istotnie był to "szepca".

– Ty!

Krzyknął do Welebora zastępując mu drogę, po czym rozpoczął przemowę, z przyzwyczajenia jakby dawnego, bo zawodu szepcy nie wykonywał już, odkąd oszalał, co często się wśród nich zdarzało:

"Jest tyle światów, ilu ludzi! Światów? Co ja mówię, szkwiatów! By z jednego na drugi świat przeskoczyć, trzeba się oderwać, oderwać od soku, którym bogów każdy kwiat poi, aż zapominają, kim są! Oderwij się, poleć! Cała łąka twoja, pył świata jednak zawsze ze sobą poniesiesz, a to co znaczy? Droga będzie ta sama! U pszczoły ucz się mądrości, ona zawsze powróci do ula, gdzie królowa panuje nad panami. Dla niej zachowaj łyk świeżego szkwiału! Śpiesz się, bo szerszeń zbiera zastępy, aby nastać!

Ratuj królową! Ratuj królową!"

Po tej dziwnej mowie odszedł. Welebor znał słowo "szkwiał" – oznaczało napój bogów, nieśmiertelności wino, jak w książkach czytał o tym; istniało nawet wino o tej nazwie sprzedawane w winiarniach i piwnicznych sklepach, choć niewielu wiedziało, co jego nazwa znaczy. Wydarzenie, nie tak niecodzienne na ulicach Królowa, gdzie powszechnym szacunkiem otaczani szaleńcy, świętymi zwani, a przez lud uważani za w połowie w świecie bogów bytujących wybrańców krążyli, nie zmąciło dalszych kroków sieroty, którą był jako się wspomniało Welebor; oto zjechał po schodach ruchomych do stanicy kolei podziemnej, głęboko wykopanej i wykutej w skale, aby szerokie przestrzenie miasta, w kierunku od zamku królewskiego, ku granicom miasta przemierzyć. Ofiarę zwyczajową Czartowi – bogu podziemi – złożywszy, rychło zapomniał o dziwnych słowach tego szalonego "szepcy", które kilka pacierzy wcześniej usłyszał. Czarci pociąg, jak nazywano żelaznego olbrzyma na kołach, siłą pary gorącej napędzanego (gdyż napęd bardziej nowoczesny przez bogów podziemi nie był doówczas dozwolony), człony ludźmi zapełnione ciągnącego, zawiózł go sapiąc na obrzeża miasta, gdzie miejsca pracy zwane robotniszczami gęsto wyrastały na wzgórzach powstałych z odpadków przez wieki zgromadzonych. Robotniszcze, dokąd przez żelazną bramę do pracy wchodzono, a gdzie z innymi i Welebor wkroczył, miejscem składu samochodów z części uprzednio przygotowanych było; praca jednostajna, z powtarzalnych czynności złożona, niewymagająca umysłowego wysiłku, miła mężczyźnie była – dla niego wytchnieniem od myśli natrętnych, gdy innym znojem nieznośnym. Silny i wytrzymały był bowiem, pracował wytrwale i szybko, wpadając w jakieś natchnienie nieraz przy taśmie, przypominając sobie podania o królu Smoczyborze, które to imię "ze smokami wojującego" oznaczało, a który przemierzając równiny i wzgórza w swoim zaczarowanym samochodzie tropił gady te krwiożercze i księżniczki odbijał, oraz inne czytane nocą dzieje na wpół zapomniane. Lubił pracę, lecz czas przerwy, spędzany z innymi robotnikami nie był mu miły, jako że lubiany nie był, uprzykrzano mu życie spiskami złośliwymi i oczerniano imię jak potrafiono; zmienić zatrudnienia jednak nie myślał – pokornie znosił wszystko, gniewem nigdy się nie unosząc, lecz kto wie, co tam w sercu jego się działo... Cnota pokory, tak wysoko ceniona powszechnie na pozór, przez duchownych sławiona, zdawała się mieć w nim doskonałe zamieszkanie.

Wracając po pracy czarcim pociągiem, "czartem" po prostu nazywanym, sięgnął z przyzwyczajenia do kieszeni, wydobywając swojego "światowida", jak nazywała się płaska skrzyneczka z dużym wyświetlaczem, połączona z "wszechsiecią", czyli duchem rozproszonym w powietrzu, z którego czerpać można było rozmaite treści, myśli, obrazy, głosy wielu ludzi, rządu, kupców; właśnie wyświetlił mu się, po włączeniu urządzenia, "ogłos", czyli ogłoszenie zwane powszechnie "przekłamą", zachęcające do kupna tego lub owego towaru, w tym przypadku "szkwiału" wybornego, przypominając Weleborowi spotkanie z tamtym szalonym szepcą. Dziwne to było, nigdy wcześniej takiej przekłamy nie widział bowiem; lecz przekłam było mnóstwo, nie znaczyło to wiele. Siedząc tak i przeglądając naukowe doniesienia, poczuł senność; wyłączył światowida i zamknął oczy zmęczony po nieprzespanej nocy, a odgłosy czarta jadącego prędko, syczącego i stukającego, poczęły go usypiać...